161. rocznica wybuchu powstania styczniowego.
Organizacje spiskowe działające w Kielcach prowadziły przygotowania związane z planowanym powstaniem narodowym co najmniej od czerwca 1862 r. 18 stycznia 1863 r. do miasta przybył naczelnik wojenny województwa sandomierskiego Marian Langiewicz z wiadomością, że początek walk wyznaczono na 22 stycznia 1863 r.
Spiskowcy planowali opanowanie Kielc, ale w pobliże Karczówki, gdzie odbywała się zbiórka, przybyło zbyt mało osób. Nie doszło więc do zamierzonego ataku, tym bardziej, że liczący siedmiuset żołnierzy garnizon rosyjski wcześniej już postawiony został w stan pogotowia. W kolejnych dniach siły rosyjskie, wzmocnione przez oddziały z Chęcin, Jędrzejowa, Wodzisławia i Stopnicy, liczyły już ponad 2000 żołnierzy. Rosyjski naczelnik wojenny powiatu kieleckiego płk Ksawery Czengiery zaprowadził w mieście godzinę policyjną i szereg zarządzeń terroryzujących mieszkańców. W krótkim czasie aresztowano prawie trzysta osób.
Pomimo tego w mieście cały czas prowadzono działania wywiadowcze oraz rekrutację do oddziałów powstańczych. Zaprzysiężenia ochotników odbywały się w kościele św. Trójcy. Tylko w pierwszych dwóch tygodniach marca 1863 r. Kielce nielegalnie opuściło 85 osób, w tym 63 uczniów. Oddziały rosyjskie z kieleckiego garnizonu w tym czasie często wracały prowadząc pojmanych w potyczkach powstańców. Dlatego też jednym z głównych zadań miejskiej organizacji narodowej stała się pomoc uwięzionym. Dostarczano im wiadomości, prasę, próbowano organizować ucieczki i wykupywać za łapówki. Na początku 1864 r., w pierwszą rocznicę wybuchu walk, na przedmieścia Kielc przedarł się szwadron jazdy powstańczej pod dowództwem Zygmunta Krzywdy-Rzewuskiego, a kilka dni później oddział Jana Rudowskiego.
Represje rosyjskie nie ustały po wygaśnięciu walk i jeszcze w 1865 r. w Kielcach dokonywano aresztowań, a więźniów wywożono na Sybir. Z tego powodu miasto musiało opuścić wielu jego mieszkańców zagrożonych zatrzymaniem.
Podpisy:
1. Marian Langiewicz, naczelnik wojenny województwa sandomierskiego
2. Tablica pamiątkowa na ścianie budynku gimnazjum kieleckiego
3. Obóz Rosjan pod Kielcami, grafika z września 1863 r.
4. Nominacja oficerska dla kielczanina Teodora Kłodawskiego, listopad 1863 r.
5. Pomnik powstańców 1863 r. na Karczówce ufundowany przez weteranów powstania styczniowego
Źródło: zbiory Muzeum Historii Kielc, Wikipedia.
