Na całym świecie 27 stycznia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Ustanowiło go Zgromadzenie Ogólne ONZ 1 listopada 2005 r. dla uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Jako symbol pamięci wybrano datę 27 stycznia, upamiętniając w ten sposób dzień w którym w 1945 r. żołnierze Armii Czerwonej wyzwolili więźniów największego niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. W Kielcach tegoroczne uroczystości rocznicowe odbędą się 27 stycznia na terenie byłego getta przy al. IX Wieków Kielc przy Menorze Pamięci o godzinie 15.
W kieleckim getcie utworzonym przez Niemców w kwietniu 1941 r. przebywało około 27 tys. Żydów. W sierpniu 1942 r. Niemcy rozpoczęli akcję jego likwidacji, wywożąc 21 tys. jego mieszkańców do obozu zagłady w Treblince, a pozostałych zabijając na miejscu oraz na cmentarzu żydowskim na Pakoszu.
Niemiecki, nazistowski obóz zagłady Treblinka II utworzono w połowie lipca 1942 r. obok istniejącego już wcześniej karnego obozu pracy. Pod względem liczby zgładzonych na jego terenie ofiar był to drugi – po Auschwitz-Birkenau – obóz zagłady. Nadzór nad więźniami pełniło 20–25 esesmanów (Niemców i Austriaków) oraz około 100 Ukraińców. Ofiary uśmiercano w komorach gazowych tlenkiem węgla, pochodzącym z samochodowych gazów spalinowych, co było dla Niemców tańsze niż stosowanie cyklonu B. Dziennie w Treblince II ginęło nawet do 14 tysięcy osób. W ciągu jedynie dwudziestu dni września 1942 r. z obozu wysłano do Rzeszy ponad dwieście wagonów zawierających buty i odzież pomordowanych. Mniej więcej co dwa tygodnie specjalne samochody ciężarowe wywoziły skrzynie z kosztownościami, złotem, biżuterią, walutami, zegarkami itp. W listopadzie 1943 r. komory gazowe zniszczono, a baraki i ogrodzenie rozebrano. Teren obozu, kryjący prochy setek tysięcy ludzi, został przez Niemców zaorany i obsadzony łubinem. Szacuje się, że w czasie szesnastu miesięcy działania Treblinki II zamordowano tam około 800–920 tys. ludzi.
Leszek Dziedzic
Więcej informacji na temat niemieckich obozów zagłady:
J. A. Młynarczyk, Treblinka – obóz śmierci „akcji Reinhardt”, w: Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. D. Libionka, Warszawa 2004.
https://www.labiryntarium.pl/ciekawostki/699-niemieckieobozy.html
Ilustracje:
- Pomnik na terenie obozu zagłady Treblinka II
- Likwidacja kieleckiego getta. Żydzi wpędzani do wagonów, Kielce 1942.
- Pomnik mauzoleum na terenie byłego obozu zagłady Treblinka II.
- Muzeum w Treblince, pocztówka 1986.
Źródła: zbiory K. Urbańskiego, Wikipedia, polska-org.pl.
