Ustanowiony w 2011 r. Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” obchodzony jest corocznie 1 marca. W tym dniu w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie rozstrzelani zostali przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”, „Ludwik”) i sześciu jego najbliższych współpracowników. Święto to ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy polskiego powojennego podziemia niepodległościowego, którzy walczyli z sowietyzacją i podporządkowaniem Polski ZSRR.
Jednym z „Żołnierzy Wyklętych” był Antoni Heda ps. „Szary”, uczestnik wojny obronnej 1939 r., a w czasie okupacji żołnierz Związku Walki Zbrojnej (później Armii Krajowej) na Kielecczyźnie. Twórca i dowódca oddziału „Kedywu”, żołnierz zgrupowania AK „Ponury”, a w 1944 r. podczas akcji „Burza” dowódca 3 Pułku Piechoty Legionów AK. Po wojnie zaangażowany w działalność konspiracji poakowskiej. Najbardziej znany z przeprowadzenia rozbicia więzienia Urzędu Bezpieczeństwa w Kielcach przy ul. Zamkowej nocą z 4 na 5 sierpnia 1945 r. Uwolniono wtedy 354 więźniów, którym groziło wywiezienie w głąb Związku Sowieckiego. Był to pokaz siły i skuteczności działań podziemia niepodległościowego. Z uwagi na skalę trudności akcja „Szarego” uważana jest za jedną z najbardziej brawurowych i skutecznych.
Antoni Heda został aresztowany w 1948 r. Otrzymał cztery wyroki śmierci, które później zamieniono na karę dożywotniego więzienia. Objęty amnestią wyszedł na wolność w 1956 r. W 1990 r. otrzymał awans na stopień pułkownika, a w 2006 r. mianowany został generałem brygady w stanie spoczynku. Zmarł 14 lutego 2008 r. w Warszawie.
Ilustracje:
1. Partyzanci ze zgrupowania AK „Ponury” w 1943 r. Pierwszy z lewej por. Antoni Heda „Szary”. Zbiory MHKi.
2. Biografia Antoniego Hedy „Szarego” wydana przez Muzeum Historii Kielc w 2010 r.
