Artwiński Stefan

(1863-1939)

Urodził się 11 sierpnia 1863 r. we wsi Igołomia (powiat Miechów). Syn zarządcy majątku Tomasza i Marii z domu Piotrowskiej. Uczeń progimnazjum w Pińczowie oraz gimnazjum w Kielcach. Następnie, po ukończeniu praktyki w aptece w Działoszycach, słuchacz Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1885–1890), gdzie uzyskał dyplom prowizora farmacji. W latach 1892-1896 właściciel składu aptecznego w Busku, a od 1897 r. w Kielcach. W 1919 r. uzyskał zgodę na otwarcie apteki w mieście, na rogu obecnych ulic Sienkiewicza i Dużej. W czasie I wojny światowej aktywny działacz lewicy niepodległościowej. Jeden z organizatorów Rady Okręgowej Ziemi Kieleckiej w której pełnił funkcję skarbnika. Działacz Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 1917 r. prezes Towarzystwa Strzelecko-Sportowego „Piechur”, gdzie pod przykrywką rozwijania turystyki i kultury fizycznej odbywały się szkolenia wojskowe oraz lokalnego koła Partii Niezawisłości Narodowej. Radny miejski w latach 1916-1921. Skarbnik w miejskim Komitecie Obrony Państwa w 1920 r. W dwudziestoleciu międzywojennym działacz licznych stowarzyszeń i organizacji. Między innymi: 1920-1923 oraz 1929-1937 prezes okręgu Związku Strzeleckiego, 1933-1936 r. prezes Zarządu Okręgowego Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, 1932-1939 w zarządzie Okręgu Kieleckiego PCK, wiceprezes Kieleckiego Klubu Sportowego „Strzelec”. Brał również udział w pracach Komitetów Obywatelskich Marszów Szlakiem Kadrówki.
Wybrany na stanowisko prezydenta Kielc 29 września 1934 r. Zatwierdzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych 9 listopada 1934 r. Uwagę przykładał do rozwoju bazy materialnej szkolnictwa. Za jego kadencji udało się poprawić stan majątkowy miasta. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Kielcach. Jeden z organizatorów konspiracyjnego „Związku Orła Białego”. Zamordowany na przełomie października i listopada 1939 r. Na wpół konspiracyjny pogrzeb odbył się 10 listopada 1939 r. Prezydenta pochowano w grobowcu krewnych rodziny – Borchólskich. W pięćdziesiąt lat później, 28 września 1989 r. podczas uroczystej ceremonii szczątki Artwińskiego przeniesiono do grobu na cmentarzu partyzanckim w Kielcach.
Odznaczony między innymi: Krzyżem POW (1919), Krzyżem Walecznych (1923), Krzyżem Legionów (1927), Krzyżem Niepodległości (1931), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1933), pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).
Żona Maria z d. Sokalska, dzieci Danuta, Janina, Eugeniusz – specjalista w dziedzinie psychiatrii, profesor na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
Źródła: CAW, Akta Krzyża i Medalu Niepodległości, t.o. Stefana Artwińskiego 30.10.1931; J. Karolczak, A. Massalski, Epitafium prezydenta Artwińskiego, Kielce 1990; P. Wolańczyk, Stefan Artwiński. Biografia, Kielce 2010.

 

Oprac.: P. Wolańczyk