Z inicjatywy i we współpracy z Komendą Chorągwi Kieleckiej ZHP im. Stefana Żeromskiego Muzeum Historii Kielc przygotowuje wystawę „W nas brzmi młodość. 50 lat Międzynarodowego Harcerskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej”.
Wystawa będzie czynna od 23 czerwca do 30 września 2023 r. w salach wystaw czasowych Muzeum Historii Kielc.
Był lipiec 1972 roku, gdy w Łodzi odbywał się Zlot Młodych Przodowników Pracy i Nauki, potocznie nazywany Zlotem Młodzieży Polskiej. Funkcję komendanta tego wydarzenia powierzono Naczelnikowi ZHP, co sprzyjało podkreśleniu obecności harcerzy, na tle młodzieży pochodzącej z innych ówczesnych organizacji.
Zlot okazał się dogodnym momentem realizacji przez władze harcerskie zamierzenia wynikającego z Uchwały Rady Naczelnej ZHP zalecającej już w roku 1970 „…zorganizować okresową, centralną imprezę umożliwiającą porównanie osiągnięć oraz szkolenie drużyn i zespołów artystycznych”. W Łodzi złożono wstępne deklaracje. Gdy pod koniec roku 1972 powrócił temat organizacji imprezy w rozmowach pojawiły się Kielce jako miejsce potencjalnej lokalizacji festiwalu. Szybko z wyścigu o miano organizatora odpadła Łódź oraz inne środowiska wielkomiejskie. Liczne atuty Kielc sprawiły, że to właśnie one zostały wybrane. Koniec roku 1972 był w zasadzie ostatnim momentem na włączenie przyszłego festiwalu harcerskiego do kalendarza imprez mających uczcić jubileusz 30-lecia PRL.
Idea stworzenia festiwalu harcerskiego nie była pomysłem nowym, różne formy aktywności artystycznej stanowiły bowiem jedno z narzędzi wykorzystywanych do pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. Na przestrzeni lat i w różnych rejonach kraju organizowane były festiwale i przeglądy harcerskiej twórczości artystycznej, spośród których warto wymienić: Harcerskie Lipce Muzyczne w Olsztynie, Fromborskie Przeglądy Zespołów Artystycznych, słupską Harcerską Wiosnę Kulturalną. W latach 70. w Bieszczadach trwały przygotowania do Operacji „Bieszczady – 40”, podczas której Stanica Kielecka organizowała Bieszczadzki Jarmark Artystyczny zwany następnie Bieszczadzkim Przeglądem Piosenki „Wołosate”. Były to jednak wydarzenia o randze regionalnej. Dorobek kulturalno-artystyczny Związku Harcerstwa Polskiego władze PRL uznały za znaczący i powierzyły ZHP organizację festiwalu „…o charakterze ogólnopolskim z perspektywą udziału w nim rówieśniczych zespołów zagranicznych” (R. Mazur, „Z wiatrem i pod wiatr”).
Od samego początku w festiwalu harcerskim uczestniczyły harcerskie i szkolne zespoły artystyczne. Do pierwszej edycji Wiatraczka – oraz wielu kolejnych – grupy zgłaszane były w ramach reprezentacji województwa, za co odpowiedzialne były ówczesne Komendy Chorągwi oraz kuratoria okręgów szkolnych. W reprezentacjach oprócz grup muzycznych, tanecznych, czy teatralnych, swoje miejsce znaleźli także laureaci licznych konkursów – plastycznych, fotograficznych, literackich – prowadzonych przez media regionalne oraz Rozgłośnię Harcerską. Pokazywało to szeroką perspektywę artystycznej aktywności młodych ludzi.
Organizatorem Harcerskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w latach 1974–1990 była Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego, współorganizatorami ministerstwa odpowiedzialne za edukację, a także kulturę i sztukę. Transformacja systemowa w Polsce stanowiła dla festiwalu moment przełomowy. Organizację wydarzenia przekazano jego dotychczasowemu gospodarzowi – Chorągwi Kieleckiej ZHP. Zmieniły się także zasady finansowania imprezy. Okoliczności te wpłynęły na uproszczenie formuły wydarzenia, zachowano tylko najistotniejsze elementy – przeglądy, warsztaty oraz koncerty. Lata 90. to okres osadzania się festiwalu w nowej rzeczywistości i utrwalania znanego nam obecnie formatu.
Festiwal harcerski może pochwalić się nieprzerwaną 50-letnią historią istnienia. Przetrwał okres stanu wojennego (choć wiele wydarzeń kulturalnych i artystycznych w tym okresie zostało odwołanych). Festiwal udźwignął także ciężar transformacji ustrojowej. Wiatraczek nie przestawał się kręcić nawet w okresie zamknięcia wywołanego pandemią koronawirusa.
Martyna Pauli, kuratorka wystawy
Zwiedzający będą mogli zobaczyć wystawę już podczas Białej Nocy z okazji Święta Kielc - 23 czerwca 2023 r. od godz. 19.00 do 24.00. Natomiast uroczyste otwarcie wystawy z zaproszonymi gośćmi odbędzie się 24 czerwca o godz. 14.00.