13 kwietnia 1943 r. Radio Berlin nadało komunikat o odkryciu masowych grobów polskich oficerów, zamordowanych przez bolszewików w Związku Sowieckim. Specjalna komisja sowiecka orzekła natomiast, że zbrodni dokonali Niemcy jesienią 1941 r. Tezę tę popierali polscy komuniści, według których zbrodnia była dziełem „bestii hitlerowskiej”.
W 2007 roku Sejm RP ustanowił dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, upamiętniając zamordowanie strzałem w tył głowy wiosną 1940 r. prawie 22 tysięcy polskich jeńców wojennych z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska przez funkcjonariuszy NKWD.
Wśród ofiar Zbrodni Katyńskiej znaleźli się również mieszkańcy regionu świętokrzyskiego. Według badań liczba ofiar z przedwojennego województwa kieleckiego wynosi 2 354 osoby. Byli to zarówno przedstawiciele elity ówczesnego społeczeństwa – ludzie wykształceni, często wcześniej walczący o odzyskanie niepodległości Polski i jej obronę w 1920 roku, doświadczeni urzędnicy oraz wojskowi, jak również technicy, kupcy, przedsiębiorcy, robotnicy i rolnicy. W tej liczbie znalazło się 736 policjantów, wśród nich najwięcej, bo aż 505 posterunkowych i 171 przodowników, 13 aspirantów, 37 komisarzy/podkomisarzy oraz trzech inspektorów/podinspektorów.
Byli to m.in.: przodownik Policji Państwowej Edmund Fryst, który przez wiele lat pełnił służbę w dawnym województwie kieleckim – w Będzinie i Siewierzu; por. rezerwy i prawnik Włodzimierz Krzyżanowski, żołnierz 4 Pułku Piechoty Legionów, zamieszkały w powiecie pińczowskim; aspirant Policji Państwowej Stanisław Przeradowski, w 1939 r. kierownik komisariatu policji w Kielcach.
Pamięć o kielczanach zamordowanych w Katyniu kultywuje od 1990 r. Stowarzyszenie „Kielecka Rodzina Katyńska”. Ofiarom zbrodni poświęcony jest pomnik „Pomordowanym na nieludzkiej ziemi”, ustawiony w 1990 r. na kieleckim Cmentarzu Partyzanckim, oraz Kamienny Krąg Pamięci, od 2014 r. znajdujący się na zboczu Kadzielni. Tworzy go zespół dwunastu surowych łomów kamiennych z napisami: „Kamienie wołać będą” – „Bo nie można zakopać pamięci w dołach”.
SPIS ILUSTRACJI:
- Okładka książki Marka Jończyka „Tatuś Wasz jest w Rosji…”. Listy kieleckich Katyńczyków”.
- Przodownik Policji Państwowej Edmund Fryst.
- Pomnik „Pomordowanym na nieludzkiej ziemi” na Cmentarzu Partyzanckim w Kielcach, fot. M. Jończyk.
- Kamienny Krąg Pamięci na kieleckiej Kadzielni.
Źródło: https://pamietajskadjestes.pl/uploads/places/swietokrzyskie/kielce/kamienny-krag-pamieci-1596814251/photo-1-1596814539.jpg, https://katyn.wrota-swietokrzyskie.pl/nasze-historie
ANEKS:
Stopnie Policji Państwowej II Rzeczypospolitej i ich wojskowe odpowiedniki:
- posterunkowy – szeregowy/st. Szeregowy
- st. posterunkowy – kapral/plutonowy
- przodownik – sierżant
- st. przodownik – st. sierżant
- aspirant – podporucznik
- podkomisarz – porucznik
- komisarz – kapitan
- nadkomisarz – major
- podinspektor – podpułkownik
- inspektor – pułkownik
- nadinspektor – generał brygady
- generalny inspektor – generał dywizji
