Kalendarium dziejów Kielc

Herb Kielc

X-XI wiek Powstanie Kielc jako jednej z osad targowych na skraju puszczy, zwanej później Świętokrzyską, nad rzeką Silnicą, obok węzła traktów do Radomia, Sulejowa i Sandomierza.

 

X-XI wiek Kielce, Tarczek, Łagów, Opatów i Solec, ośrodki pozostające w gestii Kościoła rzymskokatolickiego, zorganizowane podobnie jak kasztelanie, zaczynają odgrywać istotną rolę administracyjno-gospodarczą w regionie. Większość ziem obecnego województwa świętokrzyskiego w okresie wczesnopiastowskim wchodzi w skład istniejącej w końcu XI w. prowincji sandomierskiej, która stanowiła jeden z siedmiu głównych okręgów administracyjnych państwa.

 

XI-XII wiek Wzniesienie pod koniec XI w. lub w początkach XII w. w kieleckiej osadzie drewnianego, modrzewiowego kościoła pod wezwaniem Św. Wojciecha. Ustanowienie przy kościele parafii. Założenie cmentarza grzebalnego istniejącego do 1817 r.

 

1142 W Kielcach umiera biskup krakowski Radost, co dowodzi, że przed tą datą Kielce zostały nadane biskupom krakowskim i były ośrodkiem administracyjnym klucza majątku nazwanego w źródłach kasztelanią, podobnie jak Tarczek i Iłża. Nadania książęce na rzecz biskupów mają na celu chrystianizację kraju i kolonizację słabo zaludnionych terenów.

 

1171 Biskup krakowski Gedeon (Gedko), według słów Jana Długosza, funduje w Kielcach na skalistym wzgórzu na południowy zachód od pierwotnej osady, murowany kościół i ustanawia kapitułę kolegiacką. Budowę kolegiaty, najstarszego obiektu sakralnego w Kielcach, powstałego z ciosów różowego piaskowca wydobywanego w okolicach Tumlina, ukończono około 1213 r. Z kolegiatą było związanych 4 prałatów i 6 kanoników uposażonych prebendami w postaci okolicznych wsi. W tym samym okresie (1179) powstaje klasztor Cystersów w Wąchocku, któremu nadano wsie i dziesięciny i opactwo benedyktynów na Św. Krzyżu, które miało wspierać biskupów w misji chrystianizacyjnej (1102-1138 lub 1135-1137), a okolice Łagowa otrzymuje (1124-1145) biskupstwo włocławskie. W końcu XII w. Kielce składały się z osady usytuowanej wokół kościoła Św. Wojciecha i ośrodka biskupiego na skalistym wzgórzu oddzielonego rzeczką i mokradłami. Dominowała romańska kolegiata, a w sąsiedztwie rozpoczęto rozbudowę folwarku składającego się z budynków o charakterze gospodarczym.

 

1213 Po raz pierwszy w dokumencie, na podstawie którego biskup Wincenty Kadłubek przenosi prebendę kanonicką z Kij do Kielc i tworzy w mieście nową kanonię, zwaną żydowską, pojawia się nazwa Kielce w formie przymiotnikowej (Kylciensis). Do poł. XIV w. używana jest nazwa „Kilcia”, a później pojawia się forma Kielcia (Kelcia).Według Jana Pazdura nazwa miasta pochodzi od terminu kieł, kielec, klec, ząb czyli ostro zakończony przedmiot. Osada mogła być miejscem, w którym wyrabiano ostre narzędzia. Kolejna hipoteza łączy nazwę Kielce z terminem, „klece” co oznacza budowniczych grodów. Natomiast językoznawcy uważają, że nazwa miasta pochodzi od terminu „kieł” (nazwa rodowa, osobowa).

 

1227 Papież Grzegorz IX zatwierdza przywilej Leszka Białego zezwalający biskupom krakowskim na osadzanie Niemców w kasztelanii kieleckiej i tarskiej, co świadczy o kolonizacji na prawie niemieckim w Małopolsce. Pomyślny rozwój miasta jest hamowany przez najazdy tatarskie i walki wewnętrzne.

 

1229 Wzmianka o istnieniu szkoły kolegiackiej w Kielcach, realizującej zapewne typowy dla szkolnictwa średniowiecznego program „trivium” i „quadrivium”, w której nauczał członek kapituły kieleckiej scholastyk „magister Ganfridus”. W skład kapituły kolegiaty kieleckiej wchodzi dziekan, scholastyk, kustosz, trzech kanoników i siedmiu wikarych.

 

1239 W źródłach występuje nazwisko prepozyta kieleckiego Prandoty, sprawującego pieczę nad parafią kielecką i administrującego prepozyturą kielecką pełniącą funkcję archidiakonatu, który obejmuje obszar około 2700 km2 i 17 parafii (pocz. XIV w.).

 

1244 W czasie walk o tron krakowski z Bolesławem Wstydliwym Konrad Mazowiecki rujnuje miejscowość, pustoszy dobra, niszczy dwór biskupów krakowskich i kolegiatę kielecką (Kylcia per milites ducis Cunradi devastatur).

 

XIII wiek, połowa Wśród wychowanków szkoły kolegiackiej pojawia się Wincenty z Kielc, dominikanin w krakowskim konwencie, autor żywotów św. Stanisława biskupa i męczennika (w najnowszej historiografii pojawiły się opinie na temat związków duchownego i pisarza z miejscowością Kielcza na Śląsku).

 

1260 Kielce nazwane są po raz pierwszy miastem na mocy lokacji na prawie polskim, czyli prawie zwyczajowym przydzielającym ziemię i określającym wysokość rocznej daniny.

 

1261, 2 stycznia Zmarł kanonik krakowski Wincenty z Kielc, autor “Żywotów św. Stanisława” i hymnu “Gaude mater Polonia”.

 

1295, przed Kielce lokowane są na prawie niemieckim. Król czeski Wacław II zezwala biskupowi Muskacie na otoczenie murami i fosami „miejsc targowych” (loca forensia) Sławkowa, Iłży, Tarczka i Kielc. Iłża, Sławków i Tarczek były już miastami na prawie niemieckim przed tą datą, stąd przypuszczenie, że i Kielce w końcu XIII w. były miastem.

 

1359 Kielce określone jako „civitas” w dokumencie biskupa Bodzanty, jest to wówczas już miasto na prawie niemieckim.

 

1360 Król uwalnia Kielce od dostarczania zbrojnych na wyprawy wojenne i określa obszar miasta.

 

1366 W dworze biskupim w Kielcach (in curia sua oppidi Kelcensis) umiera biskup krakowski Bodzanta.

 

1390 W źródłach występuje kielecki kmieć (cmetho de Kyelcz) Marcin Szarek.

 

XV wiek Scholastyk kielecki Mikołaj ze Znojna buduje przy kolegiacie murowaną szkołę.

 

1405 W dokumencie pojawiło się nazwisko kieleckiego mieszczanina Jana Olesznika (Jan dictus Olesznik civis Kelczensis).

 

1412 Świadectwo posiadania przez Kielce praw miejskich - dokument, na mocy którego mieszkańcy miast biskupich: Kielc, Kunowa i Iłży mogą zwracać się po ortyle (wyroki), czyli orzeczenia sądowe w sprawach wątpliwych, do sądu miejskiego w Bodzentynie; Bodzentyn pełnił funkcje sądu wyższego dla innych miast biskupich.

 

1414 Biskup krakowski Wojciech Jastrzębiec sprzedaje wójtostwo kieleckie Janowi z Wąsowej; uposażenie wójta stanowią: 2 łany, tj. 33,6 ha ziemi z przymiarkami, dodatkowymi gruntami, młyn, dwie karczmy, dwie jatki mięsne, dwie jatki piekarskie, łaźnia, ogród, 1/3 czynszów miejskich, część opłat sądowych, prawo łowów, barcie w lasach biskupich.

 

1442 Biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki nadaje Stanisławowi z Brzezin rolę powyżej Rdzawego Stawu (Stanisław – tenutarius, starosta biskupi); w II poł. XV w., do mieszczan należą 24 łany ziemi, z której płacą dziesięcinę na rzecz kolegiaty kieleckiej.

 

1459 Król Kazimierz Jagiellończyk potwierdza prawa miejskie Kielc; przywilej przenosi miejscowość i okoliczne wsie na prawo niemieckie – średzkie.

 

1468 Na świat przychodzi Fryderyk Jagiellończyk, kardynał, ofiarodawca pieczęci miejskiej Kielc.

 

1479 Przywilej królewski ustanawia jarmarki na Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny i w pierwszą niedzielę po św. Franciszku.

 

1487 Biskup krakowski funduje organy w kieleckiej kolegiacie.

 

1488, 1493-1501 Kardynał Fryderyk Jagiellończyk darowuje Kielcom pieczęć z herbem miasta, złotymi literami CK pod koroną w czerwonym polu; zachowany w zbiorach muzealnych tłok pieczętny Kielc z XVII/XVIII w. ma w legendzie otokowej napis: „MVNVS. R. M. I. D. FRIDERICI CARDINALIS D. G. E. C.” („MVNUS R[EVERENDISSIMI] M.[AGNIFICI] [ac] I[LLUSTRISSIMI] D[OMINI] FRIDERICI CARDINALIS D[EI] G[RATIAE] E[PISCOPI] C[RACOVIENSIS]”), co można przetłumaczyć jako: „Dar Najprzewielebniejszego, Jaśnie Wielmożnego Pana Kardynała Fryderyka z Bożej Łaski Biskupa Krakowskiego”.

 

XVI wiek Kielce jako prywatne miasto biskupów krakowskich pod względem administracyjnym należą do powiatu chęcińskiego województwa sandomierskiego. Na środku kieleckiego rynku zostaje wzniesiony prostokątny na planie, dwupiętrowy, murowany z kamienia gmach ratusza z dostawioną od południa wieżą, w której trzymano więźniów. Na piętrze znajdowały się dwie sale sądownicze radziecka i wójtowska, na parterze umieszczono postrzygalnię sukna i wagę miejską. Przed ratuszem zainstalowano pręgierz.

 

1502 Biskup Piotr Tomicki wydaje przywilej dla kieleckiego cechu szewców.

 

1535, około Budowa drewniano - murowanego dworu biskupiego przez biskupa Piotra Tomickiego; projekt wybudowania w Kielcach wodociągów.

 

1535 Król Zygmunt I potwierdza posiadanie przez Kielce prawa magdeburskiego. W XVI w. ukształtował się ustrój miasta. Przedstawiciel biskupa - wójt - sprawował w Kielcach rządy i sądy, podlegały mu sprawy cywilne i karne. Kielce posiadały wójta dziedzicznego, od 1414 r. tytularnego - miasto było za biedne, aby wykupić urząd z rąk biskupów krakowskich. Urząd wójta był sprzedawany. Wójt do pomocy posiadał ławników (scabini), czyli sędziów przysięgłych; w sprawach wątpliwych odwoływano się do sądu macierzystego - Chełmna, Środy, Magdeburga - albo pozostawano przy pouczeniu miasta dawniej lokowanego, którym dla Kielc był Bodzentyn. Jak w innych miastach, tak i w Kielcach wyodrębniły się władze miejskie - rada miejska (consilium civitatis) - jako oddzielny organ. Pomagała ona wójtowi w rządzeniu miastem i sprawowaniu nadzoru nad handlem i przemysłem. Rajców (consules) dobierał wójt, stąd następowały częste z nim konflikty, rada uważała się za reprezentanta mieszkańców. Istniał zwyczaj wybierania nowej rady przez starą. Radzie przewodniczył wójt, później burmistrz (Burgemeister, magister civium, proconsul), mogli stanowisko to piastować rajcowie po kolei. Najwięcej informacji na temat wykształconego już charakteru władz miejskich przynosi księga rady miejskiej z lat 1551-1608 i księga protokołów wójta kieleckiego z lat 1596-1603. Kielce były miastem prywatnym rządzącym się prawem magdeburskim. Administrator klucza kieleckiego z ramienia biskupa, starosta mianowany ze szlachty sprawował władzę zwierzchnią. Wójtowie zależni od starosty, cedowali władzę sądową na landwójta. Podobnie jak w innych miastach lokowanych na prawie niemieckim, Kielce posiadały tzw. trzy porządki, radę, ławę i organizację pospólstwa. Rada składała się z 4 rajców, każdy z nich 3-4 tygodni był burmistrzem. Kadencja rady trwała rok, zbierano się w miarę potrzeb. Z niektórych rodów kieleckich we władzach zasiadało po kilku przedstawicieli. Do rady desygnowali swych przedstawicieli biskup, starosta, wójt i pospólstwo. Członkowie rady miejskiej w Kielcach mieli być: „...ludzie mądrzy, dobrzy, lat przynajmniej 25, w mieście osiedli, wszakże też nie bardzo bogaci, ani tez ubodzy, ale średniego stanu ... darów nie przyjmujący”. Rada zajmowała się sprawami administracyjnymi i porządkowymi. Ława miejska licząca w Kielcach 7 członków była sądem wójtowskim, od jej wyroków jako I instancji można było składać apelacje do starosty lub biskupa. Przedstawiciele pospólstwa zorganizowali się dopiero w II poł. XVI w., w postaci ciała zwanego „duodecimviri” - dwunastu mężów.

 

1540 W mieście są 84 domy mieszczańskie i 19 ogrodów, kilkanaście domów duchowieństwa i szlachty, razem około stu budynków, w których zamieszkuje 700 osób. Dla porównania Chęciny w XVI w. mają 2000 mieszkańców, Bodzentyn 1000.

 

1553 Starosta kielecki Hieronim Szafraniec uzyskuje przywilej wolnej eksploatacji rud żelaza i prowadzenia kuźnic we wsiach okalających Kielce od zachodu.

 

1570 Powstaje cech kuśnierzy.

 

1573 Scholastyk Andrzej Krajewski i wójt Walenty Praski zapisują sumy pieniężne dla szpitala parafialnego i sprawującego nad nim pieczę Zgromadzenia Wikariuszy. Pierwszeństwo przyjęcia do szpitala mają górnicy z podkieleckich kopalń. Mieszczanie kieleccy otrzymują z rąk biskupa krakowskiego Franciszka Krasińskiego wyłączne prawo wyrobu i sprzedaży gorzałki w Kielcach.

 

1588 Biskup krakowski potwierdza statut cechu krawców.

 

1595 Po odkryciu podkieleckich złóż miedzi w Miedzianej Górze nowo zbudowaną hutę w Białogonie biskup krakowski Jerzy Radziwiłł oddaje w dzierżawę lipskiemu kupcowi J. Winterowi. W XVII w. huta zostaje własnością biskupów krakowskich, a przerabiane w niej rudy miedzi i ołowiu wzbogacają gospodarczą pozycję klucza kieleckiego biskupów krakowskich.

 

1598 Kardynał Jerzy Radziwiłł przeznacza dochody z opłat targowych, jarmarcznych i od przepędzanych wołów na naprawę kieleckiego ratusza i remonty dróg. Powstaje bractwo literackie, którego członkowie powinni umieć czytać i pisać, a w niedziele i święta śpiewać msze.

 

1601 Biskup krakowski Bernard Maciejowski ustanawia w Kielcach Urząd Górniczy zwany Urzędem Górnym lub Żupniczym, kierujący górnictwem i hutnictwem kruszcowym w kluczach kieleckim i cisowskim biskupstwa krakowskiego; w latach 1632-1648 urzędem kieruje starosta kielecki Stanisław Czechowski. Powstaje cech łączny ślusarzy, kowali, mieczników, kotlarzy i rzemiosł drzewnych, a w kilka lat później (1606) przywilej cechowy otrzymują rzeźnicy. W przywilejach cechowych pojawiają się wzmianki o użyciu pieczęci miejskiej.

 

1608, 19 stycznia Zmarł twórca Urzędu Górnego w Kielcach biskup Bernard Maciejowski.

 

1617, 18 października W ordynacji dla kopalń kieleckich biskup krakowski Marcin Szyszkowski nakazuje gwarkom poszukiwane rud metali kolorowych.

 

1624 Biskup krakowski Marcin Szyszkowski wystawia akt erekcyjny kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Karola Boromeusza na Karczówce; cztery lata później w kościele zostają złożone relikwie świętego, a na początku lat trzydziestych na wzgórzu osiedlają się bernardyni, którzy budują klasztor.

 

1626 Ksiądz Mateusz Borowiec, dominikanin z Piotrkowa, zakłada w Kielcach arcybractwo różańcowe, którego promotorem jest ksiądz Maciej Obłomkowicz. Początek kultu Matki Bożej Różańcowej zwanej Łaskawą Kielecką, która została patronką Kielc i diecezji kieleckiej.

 

1633, styczeń Kondukt pogrzebowy z trumnami pary królewskiej Zygmunta III Wazy i jego żony królowej Konstancji przejeżdża przez Kielce w drodze z Warszawy do Krakowa.

 

1635 Zakończenie rozbudowy kolegiaty kieleckiej, poszerzonej o nawy boczne, wybudowanie chóru muzycznego i ozdobienie wejścia zachodniego portalem ufundowanym przez Jana Albrechta Wazę.

 

1637-1644 Fundacja i budowa murowanego pałacu przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika w zachodniej części Wzgórza Katedralnego. Kompleks zabudowań, poza korpusem głównym, tworzą budynki kuchni, siedziba starosty, ogród włoski, murowany zajazd, drewniane stajnie oraz browar z gorzelnią.

 

1639 Zasłużony dla rozwoju górnictwa i hutnictwa w okolicach Kielc Jan Gibboni zostaje administratorem komory ołowiu w Kielcach, w której gwarkowie powinni byli sprzedawać wydobyty ołów, a wkrótce biskup Zadzik wydaje Gibboniemu koncesję na wybudowanie w Samsonowie wielkiego pieca.

 

1642, 17 marca W Bodzentynie zmarł biskup krakowski Jakub Zadzik budowniczy pałacu biskupów krakowskich w Kielcach.

 

1644 Ksiądz Maciej Obłomkowicz ukończył budowę nowego szpitala, w którym znajdowała się „izba wielka babska”, „izba dziadowska przestronna”, kuchnia i piekarnia.

 

1645 Starosta kieleckich dóbr biskupich Stanisław Czechowski ubiega się o dzierżawę kuźnic produkujących żelazo w rejonie Kielc, posiada w kluczu kieleckim zakłady wytwórcze Biesak i kuźnicę masłowską.

 

1646 Biskup krakowski Piotr Gembicki konsekruje kościół Świętej Trójcy wystawiony w miejscu dawnej kaplicy szpitalnej, przytułku służącego górnikom z okolicznych kopalń rud metali kolorowych.

 

1647 Biskup Piotr Gembicki ustanawia bractwo gwarków i górników, nadając im ołtarz Najświętszej Marii Panny wykonany w całości z rudy ołowiu - galeny, wydobytej przez Hilarego Malę rok wcześniej na Karczówce. Powstaje cech gwarków, górników, prasołów i piwowarów.

 

1655 Wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa ściągają z miasta kontrybucję. Starosta Stanisław Czechowski wraz z mieszczanami organizuje zasadzkę na Szwedów w okolicach Słowika; rzeka Bobrza w tym miejscu nosi od tej pory nazwę „Trupieniec”.

 

1661 W kieleckim pałacu biskupim przebywa król Jan Kazimierz.,

 

1662, październik Kielce stają się siedzibą Związku Święconego, skonfederowanych wojsk liczących 12 tysięcy żołnierzy domagających się zapłaty zaległego żołdu; wybuch zarazy w mieście. Pobyt wojsk rujnuje gospodarkę Kielc.

 

1667 Remont pałacu biskupów krakowskich przeprowadzony z inicjatywy biskupa Andrzeja Trzebickiego, renowacja dachów – zastąpienie gontów blachą.

 

1676 Budowa murowanego kościoła św. Leonarda przez mieszczańską rodzinę Zagórskich.

 

XVII/XVIII w. Powstaje nowy tłok pieczęci miejskiej Kielc.

 

1702 Pobyt w pałacu biskupów krakowskich króla szwedzkiego Karola XII; przemarsz armii przez Morawicę pod Kliszów, gdzie dochodzi do starcia wojsk szwedzkich z saskimi.

 

1715 Powstaje cech bartników.

 

1724 Wmurowano kamień węgielny pod budowę pierwszej szkoły średniej w Kielcach.

 

1727 Otwarcie Seminarium Duchownego pod wezwaniem św. Stanisława męczennika i szkoły średniej, ufundowanych przez biskupa krakowskiego Konstantego Felicjana Szaniawskiego i oddanych w zarząd Instytutowi Księży Komunistów. Na utrzymanie kieleckiego seminarium zapisano wsie Kostomłoty, Kuźnice Brody, Starą Rudę z kuźnicą żelaza, młyny, pola i lasy; pierwszym przełożonym seminarium został ks. Andrzej Józef Karaś, nauka trwała 2 lata i obejmowała m.in. teologię moralną, liturgię, katechetykę, kaznodziejstwo.

 

1728 Biskup K. Szaniawski konsekruje przebudowany kościół kolegiacki, w którym przedłużono nawy, wybudowano nowe prezbiterium z apsydą, dostawiono dwie zakrystie, kapitularz i skarbiec, zmieniono wystrój.

 

1729 Dobudowane południowe skrzydło kieleckiego pałacu łączy go z katedrą i gmachem Seminarium Duchownego; na podwyższonej dzwonnicy katedralnej umieszczono od północy „zegar nowy”.

 

1735 Kielecka szkoła średnia zostaje uznana za kolonię akademicką i przyjęta pod patronat Akademii Krakowskiej.

 

1745 Biskup krakowski Jan Aleksander Lipski remontuje pałac biskupów krakowskich i dobudowuje północne skrzydło, budynek kordegardy i bramę przed dziedzińcem.

 

1749 W ordynacji dla miasta Kielc pojawia się zapis o przejmowaniu przez burmistrzów pieczęci miejskiej.

 

1752 Biskup krakowski Andrzej Załuski buduje spichlerz na miejscu drewnianego magazynu solnego i ujeżdżalnię, wystawia w ogrodzie pałacowym oranżerię.

 

1759 Biskup Kajetan Sołtyk rozpoczyna późnobarokową przebudowę pałacu oraz budowę szpitala i klasztoru Sióstr Miłosierdzia przy kościele św. Leonarda.

 

1760 Kustosz kielecki i kanonik krakowski, ksiądz Józef Rogalli wystawia własnym sumptem kaplicę pogrzebową nazwaną Ogrójcem w pobliżu katedry i dzwonnicy.

 

1763 Modrzewiowy kościół św. Wojciecha ulega rozebraniu, a na jego miejscu powstaje murowana świątynia fundowana przez ks. Józefa Rogallego.

 

1765 Fundacja pomnika św. Tekli w Rynku miasta.

 

1767 Organizacja cechu murarzy, kamieniarzy i cieśli.

 

1787 W klasztorze bernardynów na Karczówce przebywał król Stanisław August Poniatowski, który odwiedził następnie Tumlin, Samsonów i Miedziana Górę.

 

1788 W pałacu biskupim w Kielcach umiera biskup krakowski Kajetan Sołtyk przebywający tutaj przymusowo od 1782 r.

 

1789 Dobra biskupów krakowskich i pałac w Kielcach przejmuje Skarb Państwa na podstawie uchwały Sejmu Czteroletniego (27 lipca). Przedstawiciele miasta: landwójt Kasper Karpiński i rajca Stanisław Solnicki biorą udział w czarnej procesji w Warszawie. W Kielcach liczących około 2 tysięcy mieszkańców znajdują się 253 domy mieszczańskie i kilkadziesiąt należących do osób duchownych i instytucji kościelnych. 1790 Król Stanisław August ustanowia dla Kielc trzy jarmarki odbywające się we wtorki po św. Marcinie (19 lipca), św. Rozalii (4 września), św. Cecylii (22 listopada).

 

1793 W kieleckiej kolegiacie obraduje ostatni sejmik województwa sandomierskiego, przeniesiony z kolegiaty opatowskiej. Po drugim rozbiorze Polski województwo sandomierskie podzielono na ziemię sandomierską (powiat sandomierski i wiślicki), chęcińską (powiat chęciński i opoczyński) i radomską (powiat radomski i stężycki), a siedzibę sejmiku wojewódzkiego przeniesiono do Kielc.

 

1794, 7-9 czerwca W Kielcach Tadeusz Kościuszko (po bitwie pod Szczekocinami) wydaje manifest wojny z Prusami; ranny Wojciech Bartosz Głowacki umiera w miejscowym szpitalu i pochowany zostaje w Ogrójcu kolegiackim.

 

1795 W wyniku trzeciego rozbioru Polski Kielce wchodzą w skład Galicji Zachodniej; w pałacu urzędują austriackie władze powiatowe, instalując tam szpital wojskowy. Cyrkuł kielecki obejmuje część dawnego powiatu chęcińskiego i dawny powiat wiślicki; miasto liczy 2 tysiące mieszkańców.

 

1797 W Kielcach utworzono cmentarz parafialny.

 

1800, 24 maja Pożar niszczy drewnianą zabudowę miasta, w tym wszystkie budynki w Rynku wraz z murowanym ratuszem, którego już nie odbudowano.

 

1801, 31 stycznia, W Bilczy pod Kielcami urodził się ksiądz Piotr Ściegienny.

 

1805 Papież Pius VII bullą Indefessum personarum przenosi stolicę biskupią z Tarnowa do Kielc ustanawiając diecezję kielecką, a kolegiata w Kielcach staje się kościołem katedralnym diecezji.

 

1806, 6 lutego Cesarz Austrii Franciszek I wydał dekret przekazujący pałac biskupów krakowskich diecezji kieleckiej.

 

1807 Rządy w diecezji kieleckiej obejmuje biskup Wojciech Jan Józef de Boża Wola Górski; dokonuje on nowego podziału administracyjnego diecezji.

 

1808 Powstanie w Kielcach Dyrekcji Górniczej i Sądu Górniczego; na czele staje dyrektor górniczy Józef Lill von Lillebach. Kielce liczą 2324 mieszkańców mieszkających w 368, murowanych w większości, domach. W mieście obowiązuje zakaz osiedlania się ludności żydowskiej.

1809 Do Kielc wkraczają oddziały 3 Pułku Piechoty wojska polskiego dowodzonego przez pułkownika Tadeusza Matuszewicza, co kończy austriacką okupację miasta. Kielce po włączeniu Galicji Zachodniej na mocy traktatu w Schoenbrunn do Księstwa Warszawskiego jako miasto powiatowe wchodzą w skład departamentu radomskiego. Powstanie cmentarza „starego” w Kielcach.

 

1811 Miasto liczy 370 kominów i 1971 mieszkańców, w tym 5 kupców, 153 rzemieślników i szynkarzy. Jak pisał Julian Ursyn Niemcewicz, miasto „...ze szczętem spłonione, porządniejsze i czyściejsze z popiołów swoich powstało.[...] Domki o jednym piętrze, wszystkie murowane, białe, czyste, osadzone drzewami”. Zakaz używania herbów lokalnych przez miasta.

 

1813 Kielce zajęte przez wojska rosyjskie.

 

1816 Po powstaniu Królestwa Polskiego i przekształceniu Krakowa w wolne miasto, Kielce zostają siedzibą województwa krakowskiego. W wyniku postanowienia namiestnika Królestwa Polskiego w Kielcach utworzona jest Główna Dyrekcja Górnicza podlegająca Wydziałowi Górnictwa i Dyrekcji Przemysłu i Kunsztów Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, kierowanemu przez Stanisława Staszica. Dyrektorem instytucji zostaje Jan Ullmann, absolwent Akademii Górniczej we Freibergu w Saksonii. Powstaje Szkoła Akademiczno-Górnicza, zwana także Akademią Górniczą, mająca wykształcić kadry techniczne dla rozwijającego się przemysłu w Zagłębiu Staropolskim. Szymon Pantoczek zakłada pierwszą w dziejach Kielc aptekę.

 

1818 W Kielcach instalują się władze województwa krakowskiego, zgodnie z dekretem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego. Papież Pius VII bullą Ex imposita nobis dokonuje nowego podziału organizacji diecezjalnej w Królestwie Polskim, znosząc biskupstwo kieleckie. Zmarł Wojciech Jan Józef de Boża Wola Górski, pierwszy biskup kielecki. Jan Nepomucen Wodziczko zakłada w Kielcach przy ulicy Dużej pierwszą drukarnię. Ukazał się pierwszy numer „Dziennika Urzędowego Województwa Krakowskiego”. W obecności namiestnika Królestwa Polskiego generała Józefa Zajączka i członków Głównej Dyrekcji Górniczej oraz Komisji Województwa Krakowskiego z prezesem Kasprem Wielogłowskim i komisarzem obwodu kieleckiego Antonim Walewskim, w podkieleckim Białogonie pokazywano działanie huty i prowadzono badania probiercze, polegające na odciąganiu srebra podczas wytopu rud miedzi.

 

1819 Gmach szkoły średniej prowadzonej przez księży komunistów staje się siedzibą szkół średnich rządowych, poczynając od Szkoły Wojewódzkiej, poprzez Gimnazjum Gubernialne, Szkołę Wyższą Realną, Gimnazjum Klasyczne, aż po Gimnazjum im. Reja i Liceum S. Żeromskiego w następnym stuleciu.

 

1820 Kielce odwiedza namiestnik Józef Zajączek; trwają prace adaptacyjne przystosowujące wnętrza pałacu biskupów krakowskich do potrzeb biurowych.

 

1821 Geometra Marian Potocki opracowuje plan regulacyjny miasta zgodnie z zasadami sporządzania nowych planów i regestrów pomiarowych aglomeracji miejskich w Królestwie Polskim.

 

1822 Pod pręgierzem miejskim na dziedzińcu pałacu biskupów krakowskich w Kielcach odbyła się pierwsza egzekucja.

 

1824 Zostają wybrukowane ulice w centrum miasta.

 

1826 Decyzja Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego o przeniesieniu Głównej Dyrekcji Górniczej i Akademii Górniczej z Kielc 0do Warszawy i włączenia do Wydziału Górniczego w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. z inicjatywy władz wojewódzkich powołano do życia Towarzystwo Dobroczynności, na którego czele stanął biskup krakowski Jan Paweł Woronicz. Towarzystwu przydzielono działkę wraz z wyremontowanym później murowanym domem posiadającym sale dla kobiet i mężczyzn oraz pomieszczenia gospodarcze i sanitarne. W Warszawie zmarł ksiądz Stanisław Staszic założyciel kieleckiej Akademii Górniczej.

 

1827 Kielce liczą 4135 mieszkańców.

 

1828 Powołanie do życia Dyrekcji Szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. W budynkach dawnych stajni przy ulicy Zamkowej władze Królestwa Polskiego umieszczają więzienie.

 

1829 W „Pamiętniku Sandomierskim” opublikowany jest po raz pierwszy wizerunek herbu Kielc.

 

1830 Mieszkańcy Kielc biorą udział w powstaniu listopadowym – w mieście tworzy się Straż Obywatelska, kieleccy rzemieślnicy zgodnie z poleceniem prezydenta Dominika Wójcikowskiego rozpoczynają wyrabianie broni; Kielce dostarczają żołnierzy dla gwardii ruchomej oraz 2 i 4 Pułku Krakusów; w pobliskich zakładach mechanicznych w Białogonie zaczyna się produkcja karabinów skałkowych i dział; powstaje Klub Patriotyczny z prezesem oddziału Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego Adamem Sucheckim na czele. Kielczanie mogą korzystać z „Ogrodu spacerowego”, czyli Parku Miejskiego w Kielcach, wywodzącego się z ogrodu kuchennego folwarku biskupów krakowskich, zajętego przez Główną Dyrekcję Górniczą w 1818 r. (od 1922 r. nosi imię Stanisława Staszica). Dyrekcja Generalna Poczt Królestwa Polskiego w domu Kossowicza przy obecnej ulicy Sienkiewicza umieszcza pocztę przeniesioną z ulicy Dużej.

 

1831, 24 września Oddziały rosyjskie armii gen. Rüdigera wkraczają do Kielc przywracając rządy obalonego przed powstaniem listopadowym prezydenta Niewiadomskiego. W potyczce przy ulicy Zagórskiej zginęło trzech polskich żołnierzy.

 

1833 Rada Administracyjna Królestwa Polskiego wydała zezwolenie na osiedlanie się Żydów w Kielcach.

 

1834 Przebudowa dwóch XVIII-wiecznych kamienic w zachodniej pierzei kieleckiego Rynku przeznaczonych na nową siedzibę władz miejskich. Przez Kielce przechodzi połączenie drogowe z Warszawy do Krakowa nowo wyznaczoną i wychodzącą z Rynku ulicą Warszawską.

 

1836 Przeniesienie pomnika św. Tekli na nowe miejsce w pobliżu kieleckiego Rynku.

 

1837 Kielce otrzymują status stolicy guberni krakowskiej. Z fundacji mieszkających w Kielcach protestantów powstaje ewangelicka świątynia pod wezwaniem Świętej Trójcy, wystawiona prawdopodobnie według projektu inżyniera wojewódzkiego Karola Meyzera. Obowiązki inżyniera gubernialnego przyjmuje Maksymilian Strasz, prekursor nowoczesnej fotografii polskiej.

 

1839 Kielce otrzymują przywilej dodatkowego dnia targowego w piątek każdego tygodnia.

 

1841 Po przemianowaniu guberni krakowskiej na kielecką Kielce są stolicą guberni.

1842 Obszar diecezji krakowskiej w Królestwie Polskim nazwany został diecezją kielecko-krakowską, a zarząd nad nią sprawują biskupi krakowscy Franciszek Zglenicki i Ludwik Łętowski. Przemianowanie Urzędu Municypalnego w Kielcach na Magistrat.

 

1844 Wykrycie spisku ks. Piotra Ściegiennego. Po długotrwałym śledztwie ks. P. Ściegienny zostaje skazany na karę śmierci, a ułaskawiony na długie lata wędruje na zesłanie na Syberię.

 

1845 Kielce w guberni radomskiej, powstałej z kieleckiej i sandomierskiej; pałac biskupów krakowskich siedzibą Trybunału Cywilnego, archiwum, magazynów, kwater wojskowych.

 

1847 Naczelnik powiatu kieleckiego Tomasz Zieliński rozpoczyna gromadzenie w swoim domu przy ulicy Zamkowej w Kielcach dzieł malarstwa europejskiego, rycin, rzemiosła artystycznego, zbiorów numizmatycznych i rzeźby.

 

1849 Pałac biskupów krakowskich zajmują władze administracyjne oraz szpital wojskowy. Ks. Maciej Majerczak zostaje mianowany administratorem apostolskim w Kielcach, niezależnym od biskupa krakowskiego (otrzymuje sakrę biskupią w 1862 r.).

 

1854, 12 stycznia Powstało założone przez biskupa M. Majerczaka “Towarzystwo Dobroczynności”.

 

1855 Mieszczanie kieleccy wznoszą kaplicę w szpitalu św. Aleksandra w Kielcach (rozbudowa 1867).

 

1861 Zorganizowane z inspiracji kleryków z miejscowego seminarium manifestacje patriotyczne w kieleckiej kolegiacie zostają rozpędzone przez oddziały wojska rosyjskiego.

 

1862 Ustawa znosząca w Królestwie Polskim ograniczenia w osiedlaniu się zlikwidowała niepisany zakaz zamieszkiwania w Kielcach ludności żydowskiej; 5 kwietnia odbyło się pierwsze posiedzenie kieleckiej Rady Miejskiej utworzonej po reformie samorządowej Aleksandra Wielopolskiego.

 

1863 Do Kielc przyjeżdża Marian Langiewicz, aby przygotować powstanie; punktem koncentracji kieleckich spiskowców jest wzgórze Karczówka, gdzie po wybuchu powstania zgromadzili się chłopi z okolicznych wiosek i robotnicy zakładów białogońskich. Do powstania przyłącza się m.in. uczeń gimnazjum kieleckiego Aleksander Głowacki (Bolesław Prus). Rosjanie wprowadzili na kielecki Rynek 700 żołnierzy i baterię armat.

* Więcej informacji na temat powstania styczniowego dostępne pod adresem:
www.powstanie1863.muzeumhistoriikielc.pl

 

1864, luty Naczelnik wojenny Królestwa Polskiego gen. Teodor Berg nałożył na Kielce kontrybucję.

 

1865 Rząd rosyjski konfiskuje posiadłości kanoników kieleckich, wyburza ich budynki przy obecnym skwerze Stefana Żeromskiego, aby na tym miejscu wybudować cerkiew pod wezwaniem Wniebowstąpienia.

 

1866 Reforma władz terytorialnych w Królestwie Polskim wprowadza 10 guberni, a wśród nich gubernię kielecką wydzieloną z dotychczasowej radomskiej; pałac siedzibą gubernatora kieleckiego.

 

1867 Rozpoczyna się przebudowa pałacu biskupów krakowskich (według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego) polegająca na zdjęciu hełmów z wież pałacowych, obniżeniu dachów skrzydeł; usunięciu portali marmurowych z wnętrz piętra, budowie nowej klatki schodowej z baszty południowo-wschodniej oraz zburzeniu kordegardy. Zniszczenie przez Rosjan posągów posłów szwedzkich i moskiewskich.

 

1869 Władze zatwierdzają herb guberni kieleckiej, w polu błękitnym na srebrnej górze piec złoty gorejący ogniem, po bokach dwie złote kule. Na mocy ukazu carskiego większość miast regionu zamieniona jest na osady, Kielce nie tracą praw miejskich, liczą 5151 mieszkańców.

 

1870 Rozebranie krużganków łączących katedrę z Seminarium Duchownym. W drukarni Edwarda Kołakowskiego rozpoczyna się druk „Gazety Kieleckiej” wydawanej przez naczelnika powiatu Leona Gautiera i księgarza M. Goldhaara. Obowiązki administratora apostolskiego w Kielcach obejmuje ks. Tomasz Kuliński, konsekrowany na biskupa w 1872 r.

 

1871 Rozpoczęcie budowy gmachu bazarowego przy placu Bazarowym (obecnie plac Wolności). Ukończony w następnym roku budynek mieści 56 sklepów, zakłady usługowe i jatki. Na frontonie gmachu nad bramą umieszczono herb miasta.

 

1872 Zakończenie trwającej cztery lata przebudowy zachodniej fasady katedry w Kielcach w stylu neobarokowym, według projektu budowniczego gubernialnego F. K. Kowalskiego; inżynier Witold Krassowski sporządza nowy pomiar Kielc umożliwiający przestrzenne rozplanowanie miasta.

 

1873 W wielkim pożarze płonie ratusz w kieleckim Rynku i kilka domów w zachodniej pierzei. Powstaje Ochotnicza Straż Pożarna. Podjęta w tym roku odbudowa ratusza zostaje ukończona trzy lata później. Rozpoczyna działalność reaktywowane Kieleckie Towarzystwo Dobroczynności.

 

1875 Kielce liczyły 8082 mieszkańców, w tym duży procent ludności żydowskiej, która po powstaniu styczniowym uzyskała prawo osiedlania się w mieście.

 

1878 Ludwik Stumpf buduje według projektu F. K. Kowalskiego przy ulicy Pocztowej (obecnie H. Sienkiewicza) gmach teatru i hotelu z restauracją (Teatr „Ludwika”, obecnie S. Żeromskiego).

 

1878 Z recitalem wystąpiła śpiewaczka operowa światowej sławy Teodozja Friderici - Jakowicka.

 

1882, 5 stycznia Reaktywowanie zlikwidowanej w 1818 r. diecezji kieleckiej. Pierwszym biskupem został ksiądz Tomasz Teofil Kuliński.

 

1883 Do Kielc przyjeżdża pierwszy pociąg linii kolejowej Dęblin – Dąbrowa Górnicza. Kielce po ogłoszeniu przez biskupa sandomierskiego Antoniego Sotkiewicza bulli Ut primum catholicae Ecclesiae papieża Leona XIII (z 22 grudnia 1882) stają się ponownie siedzibą biskupstwa. Kolegiatę kielecką podniesiono do godności katedry, a ordynariuszem diecezji kieleckiej zostaje biskup Tomasz Teofil Kuliński.

 

1885 Otwarcie dworca kolejowego, wzdłuż torów kolei powstają cegielnie, tartaki, młyny, kamieniołomy i browary. W Kielcach koncertuje Ignacy Jan Paderewski.

 

1889 Zakończenie zaczętej w 1885 r. przebudowy kieleckiego kościoła św. Wojciecha w stylu neorenesansowym, według projektu F. K. Kowalskiego.

 

1892 Biskup kielecki Tomasz Kuliński przeprowadza generalny remont katedry. W gurtach nawy głównej umieszczono herby biskupów oraz herb miasta Kielc.

 

1893 Władze rosyjskie ukazem carskim zamykają kieleckie Seminarium Duchowne (otwarte ponownie w 1897 r.), a profesorowie i wychowawcy zostają zesłani na Syberię.

 

1895 Powstaje Kielecki Klub Cyklistów.

 

1895 Zmarł Feliks Jaroński, znany pianista i kompozytor.

 

1897 Rozpoczyna działalność huta szkła założona przez Dawida i Emanuela Heimannów nazwana hutą „Leonów”, która stała się kolebką późniejszych fabryk: Odlewni Kieleckiej i Przemysłu Metalowego „Granat” (w okresie międzywojennym). Organizuje się Kieleckie Towarzystwo Muzyczne.

 

1898 Wystawa Rolniczo-Przemysłowa w Kielcach.

 

1900 W Kielcach funkcjonuje fabryka marmurów, dwie farbiarnie, tartak, trzy kaflarnie, dwie miodosytnie, młyn parowy, dwie cegielnie, kamieniołomy i wapienniki „Kadzielnia”, „Wietrznia”, fabryka „Superfosfaty”, fabryka cementu portlandzkiego „Kielce”, zakład rektyfikacji spirytusu „Etyl”. Powstaje orkiestra dęta kieleckiej Ochotniczej Straży Pożarnej.

 

1902 Prezydentem Kielc został Władysław Garbiński. Wmurowano kamień węgielny pod budowę synagogi w Kielcach.

 

1903 Otwarcie Szkoły Handlowej Miejskiej z polskim językiem wykładowym; w skład Rady Opiekuńczej wchodzą znani społecznicy: rejent Mieczysław Halik, prezes Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego Aleksander Moes, prezydent miasta Władysław Garbiński, poseł do Dumy Wiktor Jaroński oraz Bolesław Markowski (dyrektor szkoły w latach 1903-1905). Rozpoczęcie budowy neogotyckiego kościoła pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego, według projektu Stanisława Szpakowskiego. Zakończenie prac przy budowie synagogi na Warszawskim Przedmieściu według projektu S. Szpakowskiego na placu zakupionym przez gminę żydowską, już w 1878 r.

 

1904 Z inicjatywy lekarza Aleksandra Czaplickiego powstaje Kieleckie Towarzystwo Lekarskie. Według projektu S. Szpakowskiego wzniesiono cerkiew prawosławną służącą garnizonowi rosyjskiemu. W okresie międzywojennym przekształcona w kościół garnizonowy pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Polski.

 

1905 Strajk szkolny w gimnazjum męskim i żeńskim w Kielcach - uczniowie domagają się wprowadzenia języka polskiego jako wykładowego, uczynienia z języka polskiego i historii Polski najważniejszych przedmiotów. Kieleccy robotnicy przyłączyli się do strajku powszechnego w Królestwie Polskim. W starciach członków Organizacji Bojowej PPS z Rosjanami zginęło czterech kieleckich socjalistów. Powstaje pierwsza centrala telefoniczna wybudowana przez inżyniera Antoniego Olszewskiego, obejmująca do wybuchu I wojny światowej 200 telefonów.

 

1906 Utworzony okręg kielecki Polskiej Macierzy Szkolnej obejmujący powiat kielecki, jędrzejowski, włoszczowski i częściowo stopnicki. Na czele zarządu powiatowego stanął Bolesław Markowski, w okresie międzywojennym wiceminister przemysłu i handlu. Miasto liczy 37 141 mieszkańców; w parku kieleckim odsłonięto 2 września pomnik Stanisława Staszica. W Kielcach utworzono Resursę Obywatelską, której siedzibą został hotel „Bristol”. Władze rosyjskie wprowadziły ograniczenia w posiadaniu broni palnej, białej i materiałów wybuchowych przez mieszkańców Kielc i guberni.

 

1907, 16 października. Szkoła Handlowa Męska znajduje swoje nowe lokum w gmachu wybudowanym przy ulicy Bazarowej (dziś Śniadeckich), według projektu warszawskiego architekta Juliana Gaya, wkrótce posiada pełną liczbę 7 klas i promuje pierwszych maturzystów; w programie nauczania znajdują się takie przedmioty jak arytmetyka handlowa, buchalteria, korespondencja handlowa, towaroznawstwo, geografia handlowa, a także przedmioty obejmujące program ośmioletniego gimnazjum. Zmarł biskup Tomasz Teofil Kuliński.

 

1908 Powstaje oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach z dr. Mieczysławem Zawadzkim na czele. Wkrótce następuje otwarcie Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, a pierwszym kustoszem zostaje Zygmunt Ziembiński, zastąpiony w rok później przez Tadeusza Szymona Włoszka, weterana powstania styczniowego, który funkcję opiekuna zbiorów pełnił do 1933 r. Współpracownikami muzeum byli Jan Czarnocki, Jan Samsonowicz, Stanisław Kossuth, Zdzisław Lenartowicz i Władysław Kosterski

 

1910 Po śmierci biskupa Kulińskiego (1907) papież Pius X prekonizuje księdza Augustyna Łosińskiego na biskupstwo kieleckie. Diecezja kielecka liczy 254 parafie, pracuje w niej 378 kapłanów.

 

1911 Z inicjatywy ks. biskupa A. Łosińskiego ukazuje się pierwszy numer „Przeglądu Diecezjalnego” wychodzącego do dziś dnia - od 1925 r. pod nazwą „Kielecki Przegląd Diecezjalny”; wydawcą i pierwszym redaktorem pisma mającego charakter informacyjny i urzędowy był ksiądz Jacek Pycia; Kielce otrzymują połączenie kolejowe z Częstochową.

 

1913 Inżynier Tomasz Ruśkiewicz buduje w Kielcach przy ulicy Leśnej pierwszą elektrownię.

 

1914 12 sierpnia do miasta wkracza I Kompania Kadrowa strzelców dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego. Powstają władze cywilne z komisarzem Ignacym Boernerem i wojskowe z Kazimierzem Sosnkowskim. Organizuje się 1 Pułk Piechoty Legionów Polskich. W pałacu biskupów krakowskich urzęduje komisarz wojskowy miasta Michał Sokolnicki; ukazało się 6 numerów „Dziennika Urzędowego Komisariatu Wojsk Polskich w Kielcach”. Powstaje Obywatelski Komitet Ratunkowy kierowany przez biskupa Augustyna Łosińskiego, adwokata Józefa Dunina i Bolesława Markowskiego. Jego sekcje pomocy dla ludności ubogiej i sanitarna, tworzą punkty stałego dożywiania, ochronki dla dzieci, dom dla chorych zakaźnie, ambulatorium i aptekę. 30 sierpnia przed katedrą kielecką ojciec Kosma Lenczowski odprawił mszę polową dla żołnierzy Józefa Piłsudskiego i ochotników.

 

1915 Wycofanie się wojsk rosyjskich z Kielc. Rosjanie spalili stację kolejową, uszkodzili tory i mosty. Z gubernatorstwa kieleckiego i piotrkowskiego (utworzonych w maju w wyniku okupacji austro - węgierskiej) po połączeniu we wrześniu powstaje Generalne Gubernatorstwo z siedzibą władz w pałacu biskupów krakowskich w Kielcach (przed przeniesieniem do Lublina). Wystawienie Tarczy Legionów w Towarzystwie Muzycznym i Bibliotece Publicznej w Kielcach. Samorząd Kielc wprowadza do swoich pieczęci historyczny herb miasta. Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Ziemia Kielecka” redagowanego przez Edmunda Massalskiego i Franciszka Loefflera.

 

1916 Przed pomnikiem Stanisława Staszica w kieleckim parku odbywają się obchody rocznicy Konstytucji 3 maja.

 

1917 Obchody 100 rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. Odsłonięcie w Kielcach płyty pamiątkowej wmurowanej w ścianę dzwonnicy kościoła katedralnego oraz obelisku w miejscu stacjonowania wojsk Naczelnika. Zainaugurowano działalność wybranej w demokratycznych wyborach kieleckiej Rady Miejskiej.

 

1918, 10 października Rada Miejska w Kielcach z inicjatywy prezydenta miasta Gustawa Bukowińskiego uchwaliła rezolucję w sprawie niepodległości Polski. W początkach listopada członkowie POW i kieleccy skauci rozbrajają wojsko austriackie, a polscy oficerowie 56 austriackiego pułku piechoty przyłączają się do akcji. Pałac biskupów krakowskich siedzibą Komisarza Cywilnego. 11 listopada rozpoczęły się trwające dwa dni antyżydowskie zamieszki. Powstaje katolicka oficyna wydawnicza - Drukarnia Diecezjalna „Jedność”, należąca do diecezji kieleckiej i publikująca prace religijne i teologiczne dla potrzeb wewnątrzdiecezjalnych; w roku następnym utworzono z niej Księgarnię Diecezjalną „Jedność”; zakończono budowę drewnianego kościoła pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Białogonie, wzniesionego według projektu Mateusza Galasa w stylu zakopiańskim.

 

1919 Ustawa o podziale ziem Królestwa Polskiego; Kielce stolicą województwa obejmującego 25600 km2 i składającego się z ziemi kieleckiej, radomskiej, Zagłębia Dąbrowskiego i Ziemi Częstochowskiej tworzących 16 powiatów. Ludność województwa liczy 2600000 mieszkańców; pałac kielecki siedzibą władz województwa kieleckiego; funkcje wojewodów do II wojny światowej pełnią: Stanisław Pękosławski (1919-1923), Adam Kroebl (p.o. 1923), Mieczysław Bilski (1923-1924), Ignacy Manteuffel (1924-1927), Władysław Korsak (1927-1930), Jerzy Paciorkowski (1930-1934), Stanisław Jarecki (p.o. 1934), Władysław Dziadosz (1934-1939); pierwsze wybory do Rady Miejskiej. Funkcje prezydentów pełnią kolejno do 1939 r.: M. Łukasiewicz (1918-1927), Lucjan Głazek (1927), Paweł Gettel (1927-1929), Roman Cichowski (1929-1934), Stanisław Porembalski (szef Tymczasowego zarządu Miasta 1934-1935), Stefan Artwiński (1934-1939). Rozpoczyna działalność oddział Kielecki Suchedniowskiej Fabryki Odlewów S.A., pod nazwą „Ludwików”, w którym do końca dwudziestolecia międzywojennego produkowane są m.in. hełmy dla wojska i straży pożarnej, kuchnie polowe i sprzęt wojskowy oraz szable dla kawalerii, wz. 34, tzw. „ludwikówki” i motocykle „SHL”. Pierwsze wybory do Rady Miejskiej.

 

1920 Powstaje Komitet Obrony Państwa zajmujący się ochotniczym zaciągiem do wojska i zbieraniem funduszy, przedmiotów wartościowych i broni. Udział w akcji wspierania wysiłku zbrojnego biorą kieleccy harcerze. Powstają Zakłady Wytwórcze „Społem” produkujące wytwory chemiczne oraz wyroby spożywcze takie jak ocet, musztarda, buliony i drożdże.

 

1921 Józef Piłsudski otrzymuje honorowe obywatelstwo Kielc. Miasto liczy 41346 mieszkańców, w tym 25549 katolików (61,9%), 145 ewangelików (0,4%, 15530 izraelitów (37,7%). Powstaje Szkoła Muzyczna im. Stanisława Moniuszki.
1923. Biskup Augustyn Łosiński powołuje Towarzystwo Opieki nad Gimnazjum Katolickim w Kielcach, dzięki któremu powstaje Gimnazjum Św. Stanisława Kostki (1923) i Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Królowej Jadwigi (1927, przekształcone w 1933/34 w żeńskie Gimnazjum), przy którym powstaje czteroklasowa szkoła ćwiczeń (1928), przekształcona w sześcioklasową szkołę powszechną (1930).

 

1923-1927 Trwają prace konserwatorskie w pałacu biskupów krakowskich obejmujące przywracanie wnętrzom stanu z XVII w.; rekonstrukcja hełmów na wieżach od strony wschodniej, przebudowa schodów od strony ogrodu, elektryfikacja; próba zorganizowania Muzeum Historii Miasta lub Muzeum Ziemi Kieleckiej.

 

1924 Pierwszy „Marsz Szlakiem Kadrówki” na trasie Kraków – Kielce; obchody 10 rocznicy wejścia Strzelców do Kielc.

 

1926 Budowa nowej elektrowni w Kielcach w pobliżu stacji kolejowej; liczba prywatnych abonentów wynosiła 5014 osób. W Kielcach odbywa się V Zjazd Związku Legionistów z udziałem Marszałka Józefa Piłsudskiego, poświęcono sztandar kieleckiego oddziału Związku, na placu Wolności odbyła się msza polowa, a na Bukówce otwarto stadion.

 

1927 Uczniowie rozpoczynają naukę w nowo wybudowanym według projektu inż. Wacława Nowakowskiego gmachu prywatnego Gimnazjum Męskiego im. św. Stanisława Kostki.

 

1928 Przed kielecką katedrą umieszczono płytę nagrobną na domniemanym miejscu pochówku Bartosza Głowackiego. Rada Miejska nadała 4 Pułkowi Piechoty Legionów WP honorowe obywatelstwo Kielc.

 

1929 Zaczyna funkcjonować pierwsza w mieście sieć wodociągów i kanalizacji wybudowana na zlecenie władz miasta w ramach umowy z amerykańską firmą „Ulen and Company”; woda pobierana jest z ujęcia „Siedmiu Źródeł” w Białogonie. W uroczystościach odsłonięcia Pomnika Niepodległości przy kieleckim dworcu udział bierze prezydent RP Ignacy Mościcki. Rynek kielecki otrzymuje imię Marszałka Józefa Piłsudskiego.

 

1930 W granice miasta zostają włączone dzielnice: Szydłówek, Barwinek, Baranówek, Kawetczyzna, Pakosz, Czarnów, Karczówka.

 

1931 Zmarł Wiktor Jaroński, sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach, współpracownik Romana Dmowskiego, polski poseł do Dumy Rosyjskiej.

 

1932 Zjazd żydowskich organizacji rzemieślniczych.

 

1933 Propozycja zatwierdzenia przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych dotychczasowego herbu miasta i zezwolenie na wyłączne używanie go zamiast herbu państwowego i herbu wojewódzkiego

 

1934 Prezydentem Kielc zostaje Stefan Artwiński; urzędowanie obejmuje nowy wojewoda kielecki dr Władysław Dziadosz.

 

1935 Działalność rozpoczyna Rada Artystyczno-Konserwatorska m. Kielc, zajmująca się upamiętnieniami, zatwierdzaniem projektów rozbudowy miasta i heraldyką samorządową. Uroczystości żałobne po śmierci Józefa Piłsudskiego. Poświęcenie i oddanie do użytku Domu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego (obecnie Wojewódzki Dom Kultury) w Kielcach, zbudowanego według projektu architekta Edgara Norwertha, profesora Politechniki Warszawskiej, oraz nowych koszar 4 Pułku Piechoty Legionów (dowódcami 4 PPLeg. byli kolejno: płk Juliusz Zulauf, ppłk Stefan Jażdżyński, ppłk Zygmunt Kuczyński, płk Bolesław Ostrowski, ppłk Zygmunt Berling, ppłk Bronisław Laliczyński) wybudowanych na Bukówce wraz z kolonią domków mieszkalnych i kasynem. Kielce otrzymują bezpośrednie połączenia kolejowe z Warszawą i Krakowem. Rada Miejska w Kielcach wydała decyzję o likwidacji rogatek miejskich.

 

1936 Uchwała Rady Artystyczno-Konserwatorskiej miasta Kielc dotycząca wprowadzenia herbu Kielc do obiegu urzędowego. Kielecki Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego organizuje w Warszawie „Wystawę Świętokrzyską” prezentującą dorobek Kielc i ziemi kieleckiej oraz eksponaty w działach: geologicznym, geograficznym, botanicznym, leśnym, rolniczym, gospodarczym, etnograficznym, prehistorycznym, zabytków architektury i literatury. Po zakończeniu ekspozycji muzealia przyjęło kieleckie muzeum PTK, noszące od tej pory nazwę Muzeum Świętokrzyskiego. Na Stadionie Leśnym zostają oddane nowe koszary, gdzie zakwaterowano część 2 Pułku Artylerii Lekkiej. Ukazał się pierwszy numer dwutygodnika literacko-naukowego „Radostowa”, publikującego artykuły na tematy historyczne, kulturalne, gospodarcze i krajoznawcze Kielc i regionu. W skład redakcji weszli m.in. Tadeusz Jackowski, Jan Pazdur, Henryk Czarnecki, Władysław Kosterski -Spalski, Sylwester Kowalczewski, Edmund Massalski. Zmarł Bolesław Markowski wybitny ekonomista, pierwszy rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Na ulicach Kielc ustawiono pierwsze znaki drogowe.

 

1937 Wyodrębnienie z łona Rady Artystyczno - Konserwatorskiej miasta Kielc Komisji dla Ustalenia Herbu. Powołanie Komitetu Obrony Województwa Kieleckiego przed Likwidacją, interwencje u ministra Józefa Becka i nadanie marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu honorowego obywatelstwa miasta. Poświęcenie sztandaru kieleckiego 2 Pułku Artylerii Lekkiej. Ufundowanie „Złotej Księgi Miasta Kielc”.

 

1938 Odsłonięcie przed Domem PWiWF Pomnika Czynu Legionowego według projektu Jana Raszki (tzw. „Czwórka”). Otwarcie Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego w kieleckim pałacu biskupów krakowskich; w uroczystościach wzięli udział gen. Kazimierz Sosnkowski i minister komunikacji Józef Ulrych. Fabryka „Granat” w Kielcach zatrudniająca ponad 500 robotników produkuje zapalniki do granatów ręcznych eksportowane do Francji, Rumunii, Meksyku i Hiszpanii. Papież Pius XI nominuje księdza Czesława Kaczmarka na biskupa ordynariusza kieleckiego. Nad Kielcami widoczna była zorza polarna, zwiastująca według mieszkańców miasta wybuch wojny.

 

1939, 26 sierpnia Żołnierze kieleckiego garnizonu udają się na pozycje bojowe do Modlina.

1939, wrzesień Niemieckie samoloty bombardują 1 września miasto, w następnych dniach bomby rozbijają elektrownię, uszkadzają stację kolejową i sieć wodociągową.

1939, 5 września Po zajęciu Kielc Niemcy organizują cztery przejściowe obozy jenieckie: w więzieniu na Zamkowej, w koszarach przy Prostej, w koszarach na Stadionie i w pałacu biskupów krakowskich.

1939, listopad Odnaleziono zwłoki zamordowanego przez Niemców Stefana Artwińskiego, ostatniego prezydenta Kielc w latach II Rzeczypospolitej. W Kielcach powstają komórki podziemnej organizacji „Orzeł Biały”, następnie SZP.

1939 Po utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa Kielce są stolicą powiatu w dystrykcie radomskim.

 

1941, styczeń Kielce wyodrębnione jako samodzielna jednostka administracyjna o randze powiatu miejskiego.

1941, 9 lutego W Kielcach gestapo rozpoczęło masowe aresztowania osób należących do Związku Walki Zbrojnej.

 

1942 Kielce siedzibą Inspektoratu Armii Krajowej, wchodzącego w skład okręgu kielecko-radomskiego „Jodła”; 4 Pułk AK wchodzi w 1944 r. w skład 2 Dywizji Piechoty AK. Niemcy likwidują getto kieleckie utworzone w 1941 r.; wywożą do obozów w Treblince i Brzezince ponad 25 tysięcy osób, ok. 2000 Żydów pozostawiają w obozie pracy, który likwidują dwa lata później.

 

1943 Powstają tajne kursy uniwersyteckie pod auspicjami Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 50 pracowników naukowych kształci na sześciu kierunkach ponad 100 słuchaczy.

1943 W egzekucjach na placu św. Wojciecha i na ulicy Urzędniczej Niemcy zabijają 20 mieszkańców Kielc zaangażowanych w działalność niepodległościową; Niemcy zamordowali 45 żydowskich dzieci. Partyzanci Gwardii Ludowej dokonali zamachu na Niemców przebywających w cukierni Smoleńskiego

 

1944 Niemcy rozstrzelali w Kielcach 60 zakładników; grupa bojowa Armii Krajowej dowodzona przez ppor. Kazimierza Smolaka zastrzeliła szefa konfidentów gestapo w Kielcach Franza Wittka.

 

1945 15 stycznia do miasta wchodzą oddziały Armii Czerwonej. W czasie walk o Kielce ginie 129 mieszkańców, zostaje spalonych 57 budynków, a 10% wszystkich uszkodzonych. Rozpoczęły się aresztowania kieleckiej inteligencji, sędziów, prokuratorów, żołnierzy podziemia. Kielce liczą 45 tysięcy mieszkańców.

1945, maj Powstaje Wojewódzka Szkoła Muzyczna.

1945, lipiec Powstaje Wojewódzka Orkiestra Symfoniczna.

1945, sierpień Oddziały dowodzone przez Antoniego Hedę „Szarego” rozbijają 4/5 sierpnia więzienie w Kielcach i uwalniają przetrzymywanych przez władze komunistyczne więźniów.

1945, 9 listopada Działalność rozpoczyna Szkoła Rzemiosł Artystycznych, przemianowana później na Liceum Sztuk Plastycznych (obecnie zespół Szkół Plastycznych).

1945 Powstaje Instytut Badań Regionalnych działający do 1951 r. Pałac biskupów krakowskich od zakończenia wojny siedzibą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

 

1946 W pogromie 4 lipca życie traci 40 osób narodowości żydowskiej. Kielecka kuria wydaje odezwę do wszystkich proboszczów diecezji kieleckiej z prośbą o odczytanie z ambon i wzywa „...katolickie społeczeństwo diecezji kieleckiej do zachowania spokoju, opanowania się oraz zrozumienia powagi chwili w interesie własnym i Narodu.”.

1946 Powstaje Towarzystwo Muzeum Świętokrzyskiego, wystawa „Wiek XVI/XVII inauguruje działalność Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach.

 

1947 Otwarcie Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, którego dyrektorem zostaje Juliusz Nowak - Dłużewski, zastąpiony następnie przez Edmunda Massalskiego.

 

1948 SHL „Ludwików” w Kielcach zostaje przekształcona w Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych.

1948 Ukazuje się pierwszy numer „Słowa Ludu”.

1948 Powstaje kielecki Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego z prezesem Janem Pazdurem.

 

1949 Powstaje Państwowy Teatr im. Stefana Żeromskiego.

 

1950 Zniesienie związków samorządu terytorialnego. Herb Kielc przestaje być oficjalnym znakiem miejskim, używany jest jako herb województwa. Kielce są stolicą województwa, które po przekształceniach administracyjnych liczy dwanaście powiatów ziemskich i dwa grodzkie.

1950 Utworzenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

1950 Po upaństwowieniu Muzeum Świętokrzyskie, jako okręgowe sprawuje ono nadzór nad muzeami regionalnymi w województwie kieleckim.

 

1951, 22 stycznia UB w Kielcach aresztował biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka i wikariusza generalnego diecezji Jana Jaroszewicza.

 

1952 Działalność rozpoczyna kielecki oddział Polskiego Radia.

 

1953 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie, po brutalnych represjach i sfingowanym procesie, skazuje biskupa Czesława Kaczmarka na karę dwunastu lat więzienia, utratę praw obywatelskich i publicznych na pięć lat i utratę mienia na rzecz Skarbu Państwa.

 

1956 Powstaje Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych

1956 Ukazuje się pierwszy numer „Ziemi Kieleckiej” z redaktorem naczelnym Waldemarem Babiniczem.

1956, maj W kieleckim parku odsłonięto pomnik Stefana Żeromskiego.

 

1957 Powstaje Rozgłośnia Regionalna Polskiego Radia w Kielcach.

1957 Przejęcie zabudowań kościoła i klasztoru na Karczówce przez księży ze Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego (Pallotynów)

 

1958 Otwarcie Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku.

1958 Zatwierdzenie statutu Wojewódzkiego Domu Kultury jako placówki środowiskowej dla miasta Kielc.

 

1959 Powstaje Kieleckie Towarzystwo Naukowe, a pierwszym prezesem zostaje Edmund Massalski, krajoznawca i wieloletni dyrektor Muzeum Świętokrzyskiego.

1959 Kielecka orkiestra symfoniczna rozpoczyna działalność jako placówka państwowa.

 

1961 Powstaje Świętokrzyskie Towarzystwo Fotograficzne wywodzące się z Kieleckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fotograficznego.

 

1962 Kieleckie środowisko plastyczne powołuje Okręg Związku Polskich Artystów Plastyków z przewodniczącym Bolesławem Cetnerem.

 

1965 Otwarcie Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego.

1965 Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” w Kielcach uzyskuje status placówki państwowej.

1965 Rozpoczyna działalność Klub Literacki. Powstaje Biuro Wystaw Artystycznych oraz Klub Międzynarodowej Prasy i Książki.

 

1966 Prezydium Miejskiej Rady Narodowej podejmuje uchwałę w sprawie przyznawania dorocznych nagród dla twórców w dziedzinie nauki, sztuki i literatury.

 

1967 Na mocy bulli papieża Pawła VI ksiądz biskup Jan Jaroszewicz od 1963 r. administrator apostolski diecezji kieleckiej zostaje mianowany biskupem ordynariuszem diecezji kieleckiej.

 

1968 Prezydium Miejskiej Rady Narodowej ustanawia medal nagrodowy Miasta Kielc. Otwarcie Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi.

1968 Kielecka orkiestra symfoniczna zostaje przemianowana na Państwową Filharmonię im. Oskara Kolberga.

 

1970 Ukazuje się pierwszy numer miesięcznika społeczno-kulturalnego „Przemiany”.

 

1971, czerwiec Jubileusz 800-lecia fundacji kieleckiej kolegiaty połączony z nadaniem kieleckiej katedrze przez papieża Pawła VI tytułu bazyliki mniejszej; obchodom przewodniczy metropolita krakowski Karol Wojtyła.

1971 Muzeum Świętokrzyskie w Kielcach, pod dyrekcją historyka sztuki Alojzego Obornego (od 1961), obejmuje w posiadanie pałac biskupów krakowskich, organizując tam galerię malarstwa polskiego i ekspozycję wnętrz zabytkowych.

 

1973-1974 Istniejąca od 1966 r. Wyższa Szkoła Nauczycielska zostaje przekształcona w Wyższą Szkołę Pedagogiczną; dotychczasowa Wyższa Szkoła Inżynierska (od 1966) zostaje przekształcona w Politechnikę Świętokrzyską.

1974 Rozgłośnia Regionalna Polskiego Radia w Kielcach otrzymuje nowy budynek przy ul. Radiowej.

 

1975 Minister Kultury i Sztuki nadaje Muzeum Świętokrzyskiemu (od 1971 r. w pałacu biskupów krakowskich) status Narodowego. Udostępnienie Galerii Malarstwa Polskiego w salach parterowych głównego korpusu pałacu. Zmarł Edmund Massalski, krajoznawca, muzealnik, działacz samorządowy i polityczny w II RP.

 

1977 Wojewódzka Rada Narodowa w Kielcach ustanawia odznakę „Za Zasługi dla Kielecczyzny”.

1977 Powstaje Muzeum Wsi Kieleckiej.

 

1978 Ustawa o odznakach i mundurach daje możliwość posługiwania się herbem miasta Kielc.

1978 Powstaje Okręg Świętokrzyski Związku Polskich Artystów Fotografików.

 

1979 Powstaje Muzeum Zabawkarstwa.

 

1980 W zakładach „Iskra” i „Polmo-SHL” rozpoczęły się strajki. Jednym z organizatorów ruchu strajkowego i związkowego w Kielcach był Jerzy Stępień (obecnie senator i przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego).

 

1981, 13 września Dwudziestu czterech przedstawicieli różnych zakładów pracy utworzyło Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych w Kielcach.

1981 Stolicę biskupią w Kielcach obejmuje nowo mianowany biskup ordynariusz Stanisław Szymecki, z którego inicjatywy zorganizowano III Synod Diecezji Kieleckiej (1984) zamknięty przez Jana Pawła II w czasie pielgrzymki do Kielc. W końcu roku diecezja kielecka liczy 958284 wiernych, 273 parafii i 542 kapłanów diecezjalnych.

1981, sierpień Wznowienie Marszów Szlakiem Kadrówki. Pierwsza po II wojnie światowej prezentacja pamiątek legionowych na wystawie „Z dziejów Kielc 1914-1918”. Ekspozycja zamknięta 13 grudnia wraz z początkiem stanu wojennego.

1981, grudzień W regionie świętokrzyskim odbył się strajk generalny jako sprzeciw wobec użycia siły wobec Jana Rulewskiego w Bydgoszczy.

1981, 13 grudnia,  W Kielcach i regionie świętokrzyskim uzbrojone Grupy Operacyjno-Śledcze składające się z funkcjonariuszy SB i MO, przy pomocy oddziałów ZOMO rozpoczęły aresztowania działaczy “Solidarności” i opozycji. Aresztowano grupę związkowców z Kielc przebywających na szkoleniu w Bocheńcu koło Małogoszczy. W regionie świętokrzyskim internowano około 300 działaczy NSZZ “Solidarność”. Obóz dla internowanych utworzono w kieleckim areszcie śledczym na Piaskach.

 

1982, luty W obozie na Piaskach przebywało ponad 230 osób, w czerwcu ponad 250 osób. Opiekę duszpasterską nad internowanymi sprawował ks. Dr Aleksander Chycki.

1982 W drugą rocznicę podpisania umów sierpniowych świętokrzyska “Solidarność” zorganizowała manifestacje, doszło do walk ulicznych z milicją, które zakończyły się aresztowaniami uczestników.

1982, 1 września Biskup ordynariusz powołuje do życia Studium Teologiczne dla świeckich, przewidujące czteroletnie wykłady z zakresu teologii dogmatycznej, moralnej i biblijnej, fundamentalnej, historii Kościoła, katechetyki, katolickiej nauki społecznej, filozofii chrześcijańskiej, ekumenizmu, misjologii, teologii życia rodzinnego, duchowości chrześcijańskiej i wybranych zagadnień literatury religijnej.

1982, 23 grudnia Władze zlikwidowały obóz internowanychOśrodek Odosobnienia Kielce – Piaski”.

 

1983 Diecezja kielecka obchodzi jubileusz stulecia istnienia. Kieleckie Seminarium Duchowne uzyskuje status wyższej uczelni z prawem nadawania stopni magisterskich z zakresu teologii.

 

1984. W Kielcach ukazuje się pierwszy numer kwartalnika homiletycznego o zasięgu ogólnopolskim „Współczesna Ambona”; Biskup Stanisław Szymecki zostaje mianowany członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski, przewodniczącym Komisji Episkopatu do Spraw Powołań Duchownych, przewodniczącym Komisji Episkopatu „Iustitia et Pax”, członkiem Komisji Episkopatu do spraw Ludzi pracy i członkiem Komisji Episkopatu do spraw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

 

1989 Pogrzeb ostatniego prezydenta Kielc II Rzeczypospolitej, Stefana Artwińskiego. Dekret biskupa ordynariusza powołujący do życia „Caritas” Diecezji Kieleckiej; w końcu roku diecezja liczyła 963993 wiernych, 321 parafii, 631 kapłanów i 230 alumnów seminarium.

 

1990 Otwarcie zrekonstruowanego Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego w kieleckim pałacu. Biskup kielecki Stanisław Szymecki powołuje do istnienia Wydawnictwo „Jedność”.

 

1991, 3 czerwca Do Kielc przybywa Ojciec Święty Jan Paweł II, bierze udział w uroczystościach zamknięcia III synodu Kościoła Kieleckiego. Biskup kielecki Stanisław Szymecki ogłosił Matkę Bożą Łaskawą Kielecką patronką Kielc.

1991 Odnowienie honorowego obywatelstwa Kielc Józefa Piłsudskiego. Odsłonięto odbudowany Pomnik Czynu Legionowego autorstwa artysty rzeźbiarza Jana Raszki. Replikę wykonał artysta rzeźbiarz Stefan Maj.

 

1992 Prezentacja pieczęci miejskich Kielc na wystawie zorganizowanej w Muzeum Narodowym w Poznaniu przez Związek Miast Polskich.

 

1993 Odkrycie podczas prac remontowych w pałacu biskupów krakowskich w Kielcach płyty inskrypcyjnej z elementami herbu Kielc. Zarejestrowanie Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

1993 Ojciec Święty Jan Paweł II mianował biskupem diecezjalnym w Kielcach ks. Kazimierza Ryczana, który 11 września przyjął w kieleckiej bazylice święcenia biskupie i odbył uroczysty ingres.

 

1995 Wręczenie po raz pierwszy statuetki Nagrody Miasta Kielc.

1995 W gmachu dawnego więzienia przy ul. Zamkowej w Kielcach otwarto Muzeum Pamięci Narodowej.

 

1996 Umieszczenie w statucie miasta zapisu dotyczącego herbu Kielc. Kielce otrzymują hejnał skomponowany przez kieleckiego dyrygenta Karola Anbilda.

1996 Po raz pierwszy obchodzone jest Święto Kielc.

 

1997 Sejmik samorządowy zatwierdza herb województwa świętokrzyskiego.

 

1998 Kielce stolicą województwa świętokrzyskiego utworzonego w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski.

 

2000 Rok akademicki zainaugurowano w Akademii Świętokrzyskiej przekształconej z Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

 

2002 Odsłonięcie odbudowanego ze składek społecznych Pomnika Niepodległości.

 

2003, 14 czerwca Otwarcie ogrodu włoskiego przy pałacu biskupów krakowskich

2003 Uchwalenie statutu miasta Kielc z zapisem dotyczącym nadawania obywatelstwa honorowego. Papież Jan Paweł II otrzymuje godność honorowego obywatela Kielc.

 

2004, 3 maja Prezydent Kielc Wojciech Lubawski przekazuje w imieniu samorządu kieleckiego do zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach odnaleziony obraz Stanisława Batowskiego „Potyczka strzelców na folwarku Czarnów” (przed II wojną światową część tryptyku przedstawiającego wejście strzelców do Kielc 12 sierpnia 1914 r., eksponowanego w gmachu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego).

 

2005 Rozpoczęcie remontu kamienicy przy ul. Św. Leonarda 5, przeznaczonej na Muzeum Historii Kielc. Klub piłkarski Korona Kielce awansuje do polskiej ekstraklasy.

2005, 10 czerwca Otwarcie Muzeum Diecezjalnego w Kielcach

 

2006, 1 września Powstało Muzeum Historii Kielc powołane uchwałą Rady Miejskiej; siedzibą Muzeum jest odremontowany budynek Dyrekcji Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ul. Św. Leonarda. Oddano do użytku Stadion Miejski, główny obiekt drużyny piłki nożnej Korony Kielce i Halę Sportową w Kielcach przy ul. Bocznej. Zakończono ostatni etap remontu ul. H. Sienkiewicza.

 

2007 W pobliżu kościoła Św. Wojciecha w Kielcach odkryto w czasie prac wykopaliskowych pozostałości pierwotnej zabudowy z okresu wczesnego średniowiecza.

 

2008, 23 stycznia Sejm RP przyjął ustawę o powołaniu Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, która weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2008 Zespół archeologów kierowany przez Waldemara Glińskiego odsłonił w centrum kieleckiego Rynku fundamenty renesansowego ratusza z I poł. XVI w.

2008, 1 lutego Muzeum Historii Kielc udostępniło zwiedzającym ekspozycje stałą „Z dziejów Kielc”.

 

2010 Przy pl. Św. Tekli archeolodzy odkryli ślady średniowiecznego osadnictwa.

2010, 25 czerwca Na pl. Moniuszki odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika Henryka Sienkiewicza autorstwa prof. Gustawa Zemły.