Święto Konstytucji 3 Maja, uchwalonej w 1791 r., jest obecnie jednym z najważniejszych świąt państwowych Rzeczypospolitej Polskiej. Obchodzimy je na pamiątkę uchwalenia pierwszej w Europie i drugiej na świecie konstytucji spisanej w formie jednolitego aktu prawnego.
W Kielcach po raz pierwszy obchodzono rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja w 1916 r., po ostatecznym wyparciu wojsk rosyjskich. Według informacji Naczelnego Komitetu Narodowego z obchodów prowincjonalnych oprócz łódzkiego i lubelskiego najokazalszy był obchód w Kielcach. Manifestanci przeszli od katedry pod pomnik Stanisława Staszica w parku. Wzięli w nim udział również Żydzi, chociaż próbowano odmówić im prawa uczestnictwa w obchodach, a w trakcie pochodu doszło do starć. Manifestacja z 3 maja 1916 r. była jedną największych w okresie I wojny światowej w Kielcach.
Po odzyskaniu niepodległości dzień 3 maja ogłoszono świętem narodowym. Ponadto, do ustawy majowej nawiązywała preambuła pierwszej, uchwalonej przez sejm w 1919 r. konstytucji. Jej przywołanie było dowodem tradycji i ciągłości państwowości polskiej. Od 1925 r. oprócz święta państwowego było to także święto religijne, co wywoływało ostry sprzeciw ze strony ugrupowań lewicowych, które w takiej sytuacji szczególnie akcentowały obchody pierwszomajowego Święta Pracy.
W czasie II wojny obchody święta 3 Maja symbolizowały opór i walkę z okupantem.
Po 1945 r. komunistyczne władze akcentowały przede wszystkim Święto Pracy, przeciwstawiając je obchodom 3 Maja. W związku z tym nie odbywały się państwowe uroczystości związane z tą rocznicą, a wszelkie próby jej uczczenia kończyły się zwykle szykanami ze strony milicji i Służby Bezpieczeństwa. Dopiero wiosną 1981 r. odbyły się uroczyste, oficjalne obchody rocznicy Konstytucji, a Ustawa Rządowa wróciła do pamięci społecznej Polaków. Prawdziwy przełom przyniósł jednak dopiero 1990 rok. Nowo wybrane Sejm i Senat powróciły do tradycji i proklamowały dzień 3 Maja świętem państwowym.
Katalog wystawy Konstytucja 3 Maja w Muzeum Historii Kielc, Kielce, 2012
Spis ilustracji:
1. Pierwsze po rozbiorach obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, Kielce, 1916 r. (zbiory MHKi)
2. Obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, Kielce, 1917 r. (zbiory CAW)
3. Plakat obchodów Święta 3 Maja, Kielce, 1981 r. (zbiory MHKi)
