Czy rola Kielczanina dr Władysława Kosieradzkiego w planowaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego jest przeceniana czy niedoceniana?

Dr Władysław Kosieradzki urodził się w 1905 roku w Kielcach. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie się doktoryzował. Zginął prawdopodobnie zastrzelony przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego. Uważany jest za jednego z twórców koncepcji COP-u, zaraz obok swojego brata Pawła i Eugeniusza Kwiatkowskiego, co spowodowane mogło być działaniami propagandowymi Melchiora Wańkowicza, mającymi na celu stworzenie mitu COP i wykreowanie Kwiatkowskiego, a w dalszym planie – Kosieradzkiego, jako jego twórców.

Co mówi na temat jego roli w stworzeniu COP-u literatura? Pierwszą rzeczą, o której warto wspomnieć jest często przytaczany w literaturze przedmiotu memoriał. Skierowany on został przez Kosieradzkiego do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w czerwcu, październiku i listopadzie 1936 roku, natomiast wydany drukiem, nakładem „Biblioteki Polskiej” w Warszawie 1937 roku. Kosieradzki najpierw dziękuje swemu ojcu – Konradowi oraz bratu, który zajmował się stroną techniczną problematyki. Następnie zaznacza, że jego koncepcja była oryginalnym pomysłem i nie była powiązana z żadną inną. W opozycji do takiego przedstawienia sprawy stał generał Aleksander Litwinowicz, który napisał, że wojsko nie przywiązywało wagi do projektu, gdyż nie prezentował on oryginalnych koncepcji, które by nie były uprzednio przedmiotem prac wojska.  

Ostatnim z punktów, przemawiających za tezą, że Kosieradzki nie miał aż tak dużej roli w tworzeniu COP-u, jak by się mogło wydawać, jest anonimowy artykuł będący odpowiedzią na broszurę „Plan Centralnego Okręgu Przemysłowego”, w którym autor pisze m.in., że „(…) cały plan jeśli chodzi o COP zawiera szereg ogólników doskonale i od dawna znanych wszystkim ekonomistom, a przede wszystkim wojskowym zajmującym się problemami pogotowia wojennego państwa. Nie wnosi on absolutnie nic nowego do starej idei <<trójkąta bezpieczeństwa>> za wyjątkiem nazwy COP, do autorstwa której dr Kosieradzki przyznaje się z dumą”.

Podsumowując stwierdzić trzeba, że Władysław Kosieradzki, jak wynika z przedstawienia go w literaturze, brał udział w tworzeniu koncepcji COP-u. Jego memoriał zawiera wiele elementów, które znalazły się w ostatecznym projekcie, włącznie z nazwą. Jednakowoż nie należy przeceniać jego roli, jako że pojawiają się głosy tak w źródłach, jak i w literaturze, że Kwiatkowski owszem, mógł wzorować się na memoriale Kosieradzkiego, jednakowoż nie wszystkie idee były mu obce. Ponadto elementy, które Kosieradzki zawarł w swoim memoriale były już wcześniej przedmiotem pracy tak wojska, jak i władz odpowiedzialnych za gospodarczą część działalności państwa.

W świetle powyżej przedstawionych faktów nasuwa się wniosek odpowiadający jednocześnie na pytanie zadane w tytule niniejszego artykułu: rola Kosieradzkiego w budowaniu koncepcji COP-u wydaje się być minimalna, ograniczająca się do novum w postaci nazwy Okręgu oraz swego rodzaju podsumowaniu i zebraniu w jednej broszurze funkcjonujących już idei gospodarczych i ekonomicznych. Dodać również należy, że część owych idei, była, w mniemaniu władz, zwyczajnie błędna, a ich wprowadzenie w życie było by bezcelowe.