Urodził się 7 marca 1839 r. w Niegosławicach nad Nidą w powiecie pińczowskim, w rodzinie chłopskiej. Początkowo kształcił się w Pińczowie, później w Wyższej Szkole Realnej w Kielcach, po czym w Szkole Głównej w Warszawie rozpoczął studia z językoznawstwa, przyrody i geografii. Przerwał je w 1862 r., aby wziąć udział w powstaniu styczniowym. Na studia w Warszawie, później w Pradze, wrócił, ale ich nie ukończył. Pracował jako guwerner na dworach ziemiańskich, był m.in. wychowawcą Jacka Malczewskiego. Później był nauczycielem w Warszawie. Kiedy pod zarzutem prowadzenia zajęć w języku polskim odebrano mu prawo wykonywania zawodu ponownie podjął pracę jako nauczyciel prywatny. W tym czasie pisał również do warszawskiej prasy, głównie zajmującej się tematyką pedagogiczną. W wieku 44 lat zadebiutował jako pisarz nowelką „Za krowę”. Liczne podróże po kraju wykształciły u niego zmysł obserwacji i skierowały jego przyszłą twórczość w stronę naturalizmu. Interesował się życiem polskiej wsi i szlacheckich dworów. Najwybitniejszymi dziełami Dygasińskiego są jego powieści: „Zając”, „Margiela i Margielka” oraz „Gody życia”. Utwory pisarza były tłumaczone na język rosyjski i niemiecki. Bywa nazywany polskim Kiplingiem, z którym łączy go umiejętność wrażliwej obserwacji świata zwierząt. Z lat szkolnych w kieleckim gimnazjum pozostawił książkę „W Kielcach. Opowiadania i uwagi z czasów szkolnych”. Zmarł 3 czerwca 1902 r. w Grodzisku Mazowieckim. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Jego imię nosi Szkoła Podstawowa nr 26 w Kielcach, a okres nauki upamiętnia tablica na dawnym budynku Gimnazjum Rządowego. Adolf Dygasiński jest także patronem Zespołu Szkół nr 3 w Chmielniku
W 1938 r. nadano jego imię ulicy na Barwinku, wówczas odległym wiejskim przedmieściu Kielc.