Herling-Grudziński Gustaw

(1919–2000)
pisarz, krytyk literacki, więzień polityczny

Urodził się 20 maja 1919 r. w Kielcach w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm, rodzinie żydowskiej. Do 1939 r. rodzina mieszkała w Kielcach i w Suchedniowie, który Gustaw wspominał z sentymentem, m.in. w Innym świecie. Ukończył Gimnazjum Państwowe w Kielcach, po czym podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów współpracował z czasopismami „Ateneum”, „Pion”, „Nowy Wyraz” oraz redagował tygodnik „Orka na Ugorze”.
W październiku 1939 r. tworzył konspiracyjną organizację Polska Ludowa Akcja Niepodległościowe (PLAN), którą dowodził. Następnie wyjechał do Lwowa, a później, przy próbie przedostania się na Litwę, został aresztowany przez NKWD i skazany na 5 lat obozu.  Trafił do Jarcewa skąd 20 stycznia 1942 r. został zwolniony na mocy układu Sikorski-Majski. Wstrząsający opis rzeczywistości obozowej zawarł później w książce Inny świat. Wstąpił do armii gen. Andersa, walczył m.in. pod Monte Cassino.
Po wojnie pozostał za granicą, wraz z żoną Krystyną przeniósł się do Londynu, gdzie był publicystą londyńskiego tygodnika „Wiadomości” i współpracował z paryską „Kulturą”. W połowie 1946 r. we Włoszech wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, pisał dla „Robotnika Polskiego” i „Światła”. Wystąpił z PPS w 1960, gdy wskutek sporów wśród emigracyjnych socjalistów usunięto z PPS Adama Ciołkosza. W latach 1952–1955 pracował dla Radia Wolna Europa w Monachium. W 1955 osiadł na stałe w Neapolu, gdzie poślubił Lidię, córkę Benedetto Crocego. Po 1976 r. współpracował z Komitetem Obrony Robotników i Polskim Porozumieniem Niepodległościowym w kraju.
Zmarł 4 lipca 2000 na skutek wylewu krwi do mózgu, został pochowany na neapolitańskim cmentarzu Poggio Reale.

W Kielcach poświęcono mu tablicę na dawnym budynku Gimnazjum Państwowego. Jego imię nosi od 2000 r. rondo przy ul. Żytniej.