Powstanie Wielkopolskie było zrywem polskich mieszkańców zaboru pruskiego przeciwko państwu niemieckiemu. Trwało od 27 grudnia 1918 r. do 16 lutego 1919 r. Jego skutkiem było włączenie większość ziem Prowincji Poznańskiej do Rzeczypospolitej Polskiej i utworzenie z niej województwa poznańskiego.
Powstanie rozpoczęło się 27 grudnia 1918 r. w godzinach popołudniowych w Poznaniu, kiedy Niemcy, wzburzeni polskimi uroczystościami towarzyszącymi wizycie Ignacego Paderewskiego, zorganizowali demonstracyjny przemarsz oddziałów wojskowych przez miasto. M.in. ostrzelali hotel „Bazar”, w którym mieszkał Paderewski. Wywołało to kontrakcję polskich oddziałów i doprowadziło do zajęcia Prezydium Policji obsadzonego przez Niemców. W następnych dniach powstańcom udało się opanować również Dworzec Główny, Pocztę i część redut systemu fortecznego Poznania. Na prowincji walki również wybuchały w zasadzie oddolnie. W poszczególnych miejscowościach przeciwko Niemcom występowały lokalne polskie organizacje skupione m.in. wokół „Sokoła”, towarzystw gimnastycznych i skautingu. Dopiero z czasem, po objęciu dowództwa przez byłych żołnierzy armii niemieckiej z doświadczeniem z walk frontowych I wojny światowej, akcje powstańców stały się bardziej zorganizowane i skuteczne. Do 15 stycznia 1919 r. polskie oddziały wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę, z wyjątkiem części obrzeży na północnym zachodzie i południu.
16 stycznia 1919 r. funkcję naczelnego wodza powstania objął przysłany przez Józefa Piłsudskiego gen. Józef Dowbor-Muśnicki. Ogłoszony został pobór do wojska i ochotnicze siły powstańcze przekształcono w regularną Armię Wielkopolską. Do 16 lutego trwały walki
o utrzymanie zdobyczy powstańczych, które zostały zawieszone po zawarciu w tym dniu przez Niemcy i państwa ententy rozejmu w Trewirze. Objął on również front wielkopolski a tym samym armia powstańcza została uznana za wojsko sprzymierzone. Potyczki trwały jednak aż do 28 czerwca 1919 r., kiedy to na mocy podpisanego wtedy traktatu wersalskiego do Polski powróciła – z wyjątkiem skrawków prawie cała Wielkopolska. W drugiej połowie 1919 r. na linii frontu wielkopolskiego dochodziło jeszcze jednak do prowokowanych przez Niemców zajść. Dopiero po 10 stycznia 1920 r., kiedy w życie wszedł traktat wersalski, armia powstańcza rozpoczęła przejmowanie Pomorza oraz tych miejscowości Wielkopolski, które do tej pory pozostawały w rękach niemieckich. 8 marca 1920 r. nastąpiła likwidacja frontu wielkopolskiego i ostateczny koniec Powstania Wielkopolskiego. Oddziały powstańcze zostały wcielone do Wojska Polskiego. Brały udział w wojnach o granice w latach 1919–1921. Wielu powstańców zasiliło też fronty Powstań Śląskich.
23 listopada 2021 r. w hotelu „Bazar” w Poznaniu w obecności przedstawicieli Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego i władz samorządowych, prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę ustanawiającą nowe święto państwowe – Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Celem ustanowienia tego święta jest upowszechnienie wiedzy o zwycięskim powstaniu wielkopolskim.
W latach 1927-1935 w Kielcach mieszkał gen. bryg. Michał Milewski, dowódca jednego z czterech frontów Powstania Wielkopolskiego. Był zawodowym żołnierzem armii rosyjskiej i uczestnikiem wojny rosyjsko-japońskiej w 1905 r. oraz I wojny światowej, w czasie której był czterokrotnie ranny. Od 1917 r. był żołnierzem I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego i dowódcą 4. Pułku Strzelców. W listopadzie i grudniu 1918 r. dowodził XII Okręgiem Wojskowym w Ciechanowie tworząc m.in. 32 Pułk Piechoty. Mianowany następnie dowódcą V Okręgu Wojskowego w Kielcach nie objął tej funkcji, gdyż został oddelegowany z grupą oficerów pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego do Poznania. Brał tam udział w organizacji Armii Wielkopolskiej, z którą wcielony został do Wojska Polskiego i walczył m.in. jako dowódca 27 Brygady Piechoty w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie był dowódcą Okręgu Wojskowego w Poznaniu i Brześciu nad Bugiem. Przeniesiony w stan spoczynku w 1927 r. zamieszkał w Kielcach w domu wybudowanym przy ul. Prostej. Zmarł w czasie pobytu w Warszawie w 1935 r. i tam został pochowany.
Ilustracje:
- Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu.
- Przyjazd Ignacego Paderewskiego do Poznania 27 grudnia 1918 r.
- Defilada wojsk wielkopolskich, styczeń 1919 r.
- Przysięga gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego podczas zaprzysiężenia wojska na Placu Wolności 26 stycznia 1919 r.
- Gen. Michał Milewski w mundurze Wojsk Wielkopolskich.
- Mapa województwa poznańskiego utworzonego z ziem zdobytych w Powstaniu Wielkopolskim.
